آرتروز مفصل لگن

آرتروز مفصل لگن همچنین بیماری تخریبی مفصل نیز نامیده می شود شایع ترین بیماری در مفصل لگن است. سر استخوان ران که در تقعر ایجاد شده در حفره استخوان لگن قرار میگیرد. این آرایش آناتومیک، اجازه حرکت در صفحات مختلف شامل خم شدن، راست شدن چرخش داخلی و خارجی،حرکت به سمت داخل و خارج ران را فراهم می اورد. روش های درمانی مختلفی برای آرتروز لگن وجود دارد که در ادامه به روش درمان غیر جراحی آرتروز لگن با استفاده از طب فیزیکی می پردازیم.

نیروهای مکانیکی قابل توجهی ( ۳ تا ۸ برابر وزن بدن ) به مفصل لگن طی فعالیت‌هایی مثل پیاده روی، دویدن، پریدن و بلند کردن وارد می شود. استرس بیشتری نیز طی فعالیت های تفریحی ( مثل افتادن یا ضربه طی ورزش ) و ضربه شدید ( مثل برخورد با وسایل نقلیه موتوری ) ایجاد می شود.ضربه لگن به طور قابل توجهی با آرتروز لگن یکطرفه ولی نه دوطرفه، ارتباط دارد. در حالی که چاقی با آرتروز دو طرفه لگن و نه یکطرفه مرتبط است. به نظر می رسد، بلند کردن وسایل سنگین و بالا رفتن مداوم از پله ریسک آرتروزلگن را افزایش می دهد.

در یک مطالعه روی ۲۴۹۰ فرد در سن ۵۵-۷۴ سال، شیوع آرتروز لگن ۱.۳ %بود. ۵۸ %از موارد آرتروز یکطرفه لگن و ۴۲ %از آنها دو طرفه بودند. شیوع آن در جمعیت سفید پوست ۳-۶ %ولی برعکس در جمعیت آسیایی، سیاه پوست و هند شرقی بسیار کمتر بود.تعویض کامل مفصل لگن در بیماران با آرتروز لگن در زن ها ۲ برابر شایع تر بود.آرتروز لگن گاهی در افراد بالغ جوانتر از موارد متداول مورد انتظار دیده می شود، این احتماال ناشی از افزایش نرخ چاقی باشد.

ویژگی های آرتروز لگن

ویژگی مهم آرتروز لگن تخریب غضروف است. علاوه بر غضروف، سایر بافت هایی که بوسیله پروسه بیماری تحت تاثیر قرار میگیرند؛ شامل استخوان زیرغضروف، تاندونها غشای مفصل، کپسول مفصلی و عضلات مجاور هستند. در نتیجه استخوان اضافی در مفصل تشکیل می شوند. فضای مفصلی باریک می شود حتی  ازبین رفتن کامل فضای مفصل ممکن است اتفاق بیفتد.

انواع آرتروز لگن

آرتروز میتواند به انواع اولیه  و ثانویه طبقه بندی شود. شایع ترین فرم آرتروز لگن نوع اولیه است که به صورت فرسودگی و استهلاک و تغییرات تخریبی طی زمان رخ می دهد، بیان می شود.

آرتروز زمانی ثانویه در نظر گرفته می شود که یک علت زمینه ای، مثل ضربه قبلی قابل توجه به لگن، عفونت مفصل یا ناهنجاری های مادرزادی وجود داشته باشد.

برخلاف روماتیسم ، آرتروز لگن تقریبا در تمامی مراحل بیماری غیرالتهابی است.

علائم آرتروز لگن

علامت کلاسیک آرتروزلگن درد کشاله ران است . سایر علائم شامل درد لگن، خشکی و محدودیت فعالیتی است.

بسیاری از بیمارانی درد لگن گزارش می کردند، در واقع، به ناحیه فوقانی خارجی ران اشاره می کردند اگرچه به طور کلاسیک درد مفصل لگن به صورت درد کشاله ران و شاید انتشار درد به سمت پایین به سمت مدیال زانو تظاهر پیدا می کند ولی درد ارتروز لگن میتواند به باسن یا قسمت خارجی ران،پا مهره‌های کمری نیز انتشار یابد.

از بیماران در مورد درد کمر یا ناحیه دنبالچه حتما سوال شود چرا که ممکن است دردهای آن ناحیه هم به لگن‌انتشار پیدا کند و در واقع علائم بیمار انتشاری از مشکلات ستون فقرات باشد.

معاینه آرتروز کمر و لگن

درد آرتروز لگن معمولا شروع اتفاقی دارد، با فعالیت مخصوصا با تحمل وزن و فشار چرخشی روی مفصل بدتر می شود و با استراحت برطرف می گردد. پزشک باید در مورد هر گونه علایم جسمانی که ممکن است احتمال عفونت یا بدخیمی را مطرح کند، بپرسد. همچنین در مورد سابقه ضربه به لگن پرسیده شود.

دامنه حرکتی مفصل نه تنها در مفصل لگن، بلکه در کمر، زانو و مچ پا نیز برای ارزیابی زنجیره حرکتی باید بررسی شود. اولین نشانه آرتروز لگن کاهش چرخش داخلی مفصل است. لنگیدن، درد کشاله ران و محدودیت چرخش داخلی از تشخیص مشکلات لگن حمایت می کند اما عاقلانه است که معاینه ناحیه کمر نیز انجام شود.

هیچ یک از مانورهای معاینه فیزیکی برای آرتروز لگن یا سایر بیماری های داخل مفصل لگن تشخیصی نیست. اما ارزیابی دامنه حرکتی مفصل دردناک، بررسی قدرت عضلات ، غربالگری بیماری‌های دیسک و عصب ، مشاهده برای علائم سیستمیک آرتروز و تست های تحریک کننده مفصل لگن ( تست پاتریک) باید انجام شوند.

تست پاتریک به این صورت است که بیمار طاق باز می خوابد و پاشنه همان پا را روی زانوی سمت مقابل میگذارد. بنابراین حالتی شبیه عدد ۴ انگلیسی ایجاد میشود،سپس پزشک ساق پای بلند شده را به سمت تخت فشار میدهد در صورتی که باعث ایجاد درد کشاله ران شود، به بیماری های مفصل لگن اشاره دارد اگر باعث درد کمر یا باسن شود که در ان حالت به بیماری های مفصل ساکروایلیاک(مفصل مابین ستون فقرات و استخوان خاصره)اشاره دارد.

عوارض آرتروز لگن

بیماران در این عارضه اغلب محدودیت عملکردی را در فعالیت های تحمل وزنی  مثل راه رفتن، دویدن، از پله بالا رفتن را گزارش می کنند.

کاهش دامنه حرکتی مفصل مفصل لگن ممکن است باعث اشکال در فعالیت هایی مثل پوشیدن و دراوردن جوراب و کفش، برداشتن لباس از روی زمین، وارد شدن یا بیرون آمدن از ماشین شود.

درد یا ضعف لگن ممکن است استفاده از اندام فوقانی برای بلند شدن از صندلی را واجب کند.

شرح حال دقیق، می تواند جزئیات شغلی، تفریحی و سایر فعالیت های فانکشنال بیمار که به دلیل این آرتروز کاهش یافته یا متوقف شده است را مشخص کند.

توانبخشی

راهنمای روماتولوژی آمریکا پیشنهاد می کنند که ورزش جزء مهمی از درمان آرتروز است. این راهنما ها توصیه می کنند که برنامه های ورزشی شامل دامنه حرکتی مفصل ، تقویت عضلات و ورزش هوازی نظیر راه رفتن یا آب درمانی می باشد. بهتر است که برای درمان آرتروز خود به بهترین متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تهران یا شهر خود مراجعه کنید؛ تا با روش های غیر جراحی در درمان آبیماری به شما کمک کند.

درمان آرتروز لگن با ورزش

ورزش های بر پایه آب برای آرتروز اندام تحتانی باعث کاهش درد و افزایش عملکرد در کوتاه مدت و همچنین طی یکسال می شوند.

• برنامه های کششی می توانند محدودیت دامنه حرکتی مفصل  در بیماران آرتروز لگن را بهبود دهند، که به ترتیب شدت شامل حرکات عقب بردن مفصل ران، چرخش داخلی، دور کردن ران، چرخش خارجی، نزدیک کردن رانها و خم کردن هستند.

• برنامه های انعطاف پذیری توسط بیمار، با حرکات ارام  مفاصل  برای حفظ دامنه حرکتی مفصل  موجود شروع می شود و سپس به سمت بدست آوردن دامنه حرکتی  از دست رفته مفصل پیش می رود.

• کشش مناسب باید حداقل ۳۰ ثانیه نگه داشته شود و در عین حال از کشش های ناگهانی، تند و پرتابی که باعث بدتر شدن آرتروز می شود خودداری شود.

هر چند آموزش های کلاسیک بر این هستند که کشش عضلانی باید برای آرتروز به طور عمومی توصیه شوند، ولی این موضوع برای آرتروز لگن اثبات نشده است. برنامه کشش عضلانی باید تمام جهات حرکات لگن را مورد توجه قرار دهد. بیماران آرتروز لگن ممکن است با ورزش های کششی ثابت شروع کنند تا حرکاتی را که باعث بدتر شدن علائم می شود کمتر کنند. نهایتا اضافه کردن ورزش های دینامیک می تواند باعث افزایش قدرت و عملکرد شود.

تکارتراپی

اثر ورزش در درمان آرتروز

تشویق بیمار برای انجام ورزش ها مهم است. یک متاآنالیز نشان داد که زمانی که بیمار آرتروز زانو یا لگن ، جلسات فیزیوتراپی اضافه تری دریافت کردند، آنها از برنامه های ورزشی درمانی شان بهتر تبعیت میکردند. شواهد علمی و بالینی کمی در حمایت ازدستگاه های فیزیوتراپی مثل کرایوتراپی، ترموتراپی و TENS (تحریک الکتریکی ) برای آرتروز لگن وجود دارد. اگرچه به صورت تئوریک ممکن است باعث تحمل بهتر برنامه های درمانی فعال شوند.

درمان غیر جراحی آرتروز لگن

تزریق کورتیکواسترویید(کورتون)

اگرچه آرتروز اولیه نسبتا غیرالتهابی در نظر گرفته می شود، اما مراحل انتهایی آن ممکن است جزء التهابی داشته باشد که اساسی برای تزریق داخل مفصلی داروهای ضدالتهاب با کورتیکواستروئید فراهم می کند.

تزریق داخل مفصل لگن بدون استفاده از فلوروسکوپی یا دیگر راهنماهای تصویربرداری مثل سونوگرافی مشکل است، زیرا مفصل لگن قابل لمس نیست و با ساختارهای عروقی و عصبی مهمی مجاورت دارد. همچنین آرتروزباعث کاهش فضای مفصلی هدف می شود و استخوان های اضافی می توانند باعث انسداد مسیر سوزن شوند.تزریق کورتون باعث کاهش درد آرتروز لگن  ، بهبود دامنه حرکتی مفصلی در همه جهات و بهبود قابل توجهی در توانمندی های عملکردی به دلیل بهبود درد حین راه رفتن بیمار میشوند.

حتی در موارد آرتروز پیشرفته لگن که منتظر تعویض کامل مفصل لگن هستند، تزریق داخل مفصلی تحت گاید تصویربرداری می تواند باعث بهبودی درد برای چند ماه شود.

تزریق ژل غصروف ساز

قرارگیری درست در داخل مفصل لگن برای تزریق ژل غصروف ساز بیشتز از کورتون مهم است، زیرا وزن مولکولی بالایی دارد و احتمال نفوذ از کپسول مفصلی در آن کمتر است. بنابراین هنگامی که در دسترس باشد، گاید تصویربرداری با فلوروسکوپی یا سونوگرافی برای تزریق ژل غصروف ساز سنجیده تر است.

اگرچه در حال حاضر ژل غصروف ساز تنها برای تزریق داخل زانو دارای تایید از سازمان غذا و دارو می باشد ولی  برخی از مطالعات  نشان دادند که تزریق ژل غصروف ساز داخل مفصل لگن به خوبی تحمل می شود، ایمن  است و برای مفصل لگن مفید می باشد.

به نظر می رسد تزریق ژل غصروف ساز داخل مفصل لگن در آرتروز لگن علامت دار باعث به تاخیر انداختن در نیاز به جراحی تعویض کامل مفصل لگن و بنابراین کاهش هزینه های مالی مربوط به آرتروز و کاهش مرگ و میر مرتبط با جراحی می شود.

یک مطالعه نتیجه گیری کرد که ژل غصروف ساز به همان اندازه آرتروز زانو برای آرتروز لگن هم موثر است. به نظر می رسد این ژل جایگزین منطقی و ایمن برای داروهای غیراستروییدی ضدالتهابی خوراکی است و در بیماران با یافته های رادیوگرافی خفیف تر بهتر اثر کند.

تزریق ژل غضروف ساز در بیماران قبل از جراحی،  باعث بهبود درد و عملکرد و بهبود التهاب مفصل می شود. در مورد بیماران با آرتروز لگن  میشود که در تزریق داخل مفصلی از ترکیب هیالورونیک اسید و تریامسینولون هگزااستونید استفاده کرد که منجر به بهبود درد، فانکشن و کیفیت زندگی و همچنین تاخیر در نیاز به جراحی می شود.

 درمان آرتروز لگن با PRP

بیماران با آرتروز شدید لگن میتوانند تزریق داخل مفصلی هیالورونیک اسید یا PRP (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت) دریافت کنند.

PRP کاهش درد زودتر و کوتاه اثر تری ایجاد می کند، در حالیکه تزریق هیالورونیک اسید اثرات تاخیری ولی مداوم تری دارد.