بورسیت تروکانتریک یکی از اختلالات رایج عضلانی اسکلتی در ناحیه ران ،خصوصا در ناحیه خارجی آن میباشد.بورس بالشتک های حاوی مایع میباشد که در نواحی که تاندون یا عضله مستقیما تز روی استخوان عبور میکند برای جلوگیری از سایش عضله یا تاندون روی استخوان زیرین قرار گرفته است.در ناحیه خارجی استخوان لگن برجستگی بزرگی به نام برجستگی تروکانتر قرار داد که عضلات باسن از پشت به ان متصل میشود و از طرفی عضلات سمت خارجی ران از کناره خارجی به ان متصل میشود یک باند نواری بلندی از استخوان لگن در قسمت خارجی ران تا زیر زانو کشیده می شود که این تاندون نیز از روی برجستگی تروکانتر عبور میکند.
هر عاملی که باعث سایش بورس به استخوان زیرین اش شود میتواند علت بورسیت باشد. کوتاهی یا ضعف عضلات باسن می تواند باعث شیفت یک طرفه لگن شود و در نتیجه فشار بر روی بورس تروکانتر یک سمت زیاد می شود و در نهایت باعث التهاب بورس میگردد گاهی سفتی یا کوتاهی باندایلیوتیبیال باعث فشار بیش از حد معمول به بورس تروکانتر میشود و در نتیجه باعث ایجاد بورسیت می شود. چرخش لگن،نابرابری طول اندا مها ضعف یا سفتی عضلات یک سمت از عوامل دیگر سایش بورس تروکانتر هست.در واقع وقتی عضلات یک سمت ضعیفتر باشند لگن دچار چرخش جانبی میگردد لذا طول پاها به دلیل چرخش لگن با هم نابرابر می گردد و در ضمن راه رفتن فشار روی یک پا بیشتر وارد میشود‌این فراد در کنار بورسیت تروکانتر ممکن است همزمان دچار درد زانو یا خار پاشنه یا پلانتارفاشئت هم باشند. از علل دیگر بورسیت ترکانتر ضربه مستقیم است. زمانی که فرد از پهلو به زمین میخورد برجستگی تروکانتر اولین جایی از لگن است که با زمین برخورد می کند و درنتیجه این ضربه بورس دچار التهاب می گردد. گاهی علل بورسیت اعمال جراحی نظیر تعویض مفصل میباشد که به دلیل اختلال در بیومکانیک و تعادل عضلات دو سمت سایش در بورس ایجاد می گردد.
شروع درد معمولا موذیانه و گاهی حاد است که بیمار آن را در ناحیه خارجی زانو، ران ،ساق پا ویا حتی بصورت درد ارجاعی در کمر سمت مقابل گزارش میدهد بیان میکند و با فعالیت هایی مثل بالا رفتن از پله ،غلت زدن به سمت مبتلا در هنگام خواب افزایش میابد تاجایی که باعث بیدار شدن بیمار از خواب میشود.
ارزیابی حرکات مفصل
در ارزیابی حرکات مفصل لگن که توسط خود بیمار انجام پیشود نظیر خم کردن ران باز کردن چرخش مفصل فاقد محدودیت ودرد میباشد ولی در حرکت دور کردن ران در مقابل فشار دست پزشک (مثل بالا اوردن پا از بغل در حالی که بیمار روی پهلو خوابیده است)به دلیل فشرده شدن بورس بین استخوان تروکانتر و سمت خارجی لگن باعث ایجاد درد میشود. همچنین با قرار دادن مفصل لگن توسط معایته کننده در حالت خمیده در حالی که به سمت داخل چرخانده میشود بورس ملتهب در ناحیه باسن تحت فشار قرار میگیرد و ایجاد درد می کند.
در حرکات دور کردن ،بازکردن و چرخش خارجی ران در برابر مقاومت درد احساس میشود همچنین در معاینه پزشک متوجه سفتی باند ایلیوتیبیال میگردد.
- در لمس عمفی قسمت خلفی خارجی برجستگی تروکانتر استخوان ران ممکن است با درد مواجه شویم.
- تشخیص معمولا بر اساس معاینه بالینی توسط پزشک داده میشود ولی گاهی برای تایید تشخیص یا رد سایر علل نیاز به بررسی بیشتر است.
- میتواند عکس رادیولوژی ساده از استخوان ران و لگن گرفت تا وجود شکستگی رد کنیم.
- برای مشاهده التهاب بورس معمولا از سونوگرافی یا ام ار ای مفصل ران استفاده میشود.در مواردی که درد بیمار تا قسمت های پایینی پا انتشار میبابد برای رد درد سیاتیک ممکن است ام ار ای از کمر گرفته شود یا نوارعصب و عضله انجام شود تا از سالم بودن عصب سیاتیک مطمئن شویم.
اهداف ما در درمان بیماری شامل موارد زیر می شود:
- برطرف کردن کردن پروسه التهاب مزمن
- جلوگیری از عود مجدد
راه های جلوگیری از بورسیت
از بین بردن التهاب
استفاده از اولتراسوند به مدت ۳ تا ۶ جلسه به دلیل افزایش جریان خون، باعث تسریع در بهبود پروسه التهابی میشود. همچین لیزر_پرتوان تکارتراپی با ایجاد گرمای عمقی در کاهش التهاب ناحیه بورسیت و از بین رفتن درد موثر است. در مواردی که بیمار تمایل دارد سریعتر بهبود یابد پزشک می تواند از تزریق کورتیکواسترویید یا تزریق ازون در محل التهاب بورس (بورسیت) استفاده کند.این تزریق توسط سوزن های مخصوص که بلند می باشد. (به این دلیل که بورس عمقی است) تحت گاید سونوگرافی یا بدون گاید در محل حداکثر درد تزریق می گردد.
رفع ضعف عضلات باسن
برای رفع سفتی ایلیوتیبیال باند و ضعف عضلات باسن باید انعطاف پذیری کامل باند ایلیوتیبیال و قدرت عضلات بازگردانده شود. برای رفتی سفتی باند ایلیوتیبیال روشهای مختلفی هست میتوان از طب سوزنی و شاک‌ویو تراپی ،واکیوم تراپی ،ماساژ با گراستون استفاده کرد بعد از رفع سفتی ورزشهای کششی ایلیوتیبیال باند توسط پزشک معالج به بیماراموزش داده میشود تا از کوتاهی مجدد عضله جلوگیری شود.این روشهایی که برای رفع سفتی عضله استفاده میشود ممکن است چندین جلسه نیاز به تکرار شود تا این سفتی از بین برود.کار طب سوزنی در واقع از بین بردن گره عضلانی است.وقتی عضله ای کوتاه یا سفت میشود دچار گره های متععد عضلانی میگردد سوزن خشک را در نواحی دردناک عضله فرو می بریم و میگذاریم معمولا بیست دقیقه در بدن بیمار بماند سپس کشیده میشود در مورادی که بیمار علاقه ای به سوزن ندارد از روش شاک ویو استفاده میکنیم.
این دستگاه با استفاده از امواج فراصورتی نیروی مکانیکی رو به نقاط دچار گره های عضلانی وارد میکند و ازین طریق باعث از بین رفتی سفتی عضلات میشود این روش ممکن است تا حدودی دردناک باشد ولی قابل تحمل است.میتوان همزمان با تکارتراپی که گرما عمقی با بافت وارد میکنیم و عضله در حالت ریلکس قرار میگیرد با دست یا با استفاده از ابزارهای ماساژ به نام گراستون عضله که دچار کوتاهی شده را ماساژ بدهیم روشهای ماساژ توسط توپ نیز به بیمار اموزش داده میشود تا در منزل خیز عضله سفت شده را ماساژ دهد. در صورتی که بیمار درد زیاد داشته باشد میتواند داروهای خوراکی ضد درد و التهاب نظیر NSAID بروفن ملوکیسکام سلوکوسیب نیز به بیمار داده شود البته این داروها در افردای که دچار زخم معده یا فشار خون هستند محدودیت استفاده دارد. همچنین روغن های گیاهی نظیر رزماری یا روغن سیاه دانه یا پماد زنجبیل برای بیمار تجویز نیشود تا در خانه چندین نوبت ان ناحیه را ماساژ دهد. همچنین استفاده از کیسه اب گرم در موضع درد در کاهش درد و التهاب بیمار موثر است.
راه های پیشگیری از عود بورسیت
در مرحله بعدی بعد از کاهش از درد و التهاب بیملر ورزشهای تقویت کننده عضلات دور کننده ران و عضله باسن به بیمار اموزش داده میشود تا بیومکانیک و تعادل عضلات دو سمت یکسان شود. همچنین برای بیمار اسکن کف پا باید انجام میشود تا میزان فشار بر روی دو پا مقایسه شود بر طبق ان اسکن کفی مناسب برای از بین بردن فشار اضافه از روی پاها به بیمار داده شود.
