زانو ضربدری که در اصطلاح پزشکی به آن ژنووالگوم گفته می‌شود؛ عارضه‌ای است که در آن زانو به سمت داخل منحرف می‌شود و در حالت ایستاده زانوهای فرد به یکدیگر چسبیده است اما قوزک و ساق پاها از یکدیگر فاصله دارند که این فاصله بیش از حالت نرمال است. در بین عارضه‌های پایین تنه بسیار شایع است؛ می‌تواند به‌مرورزمان عوارض زیادی را به بار آورد. در این مقاله در ادامه مطلب در خصوص زانو ضربدری با روش های طب فیزیکی مطالبی ذکر می‌شود.
علت های ایجاد زانو ضربدری چیست؟
زانو ضربدری یا زانو ایکس می‌تواند در اثر علت‌های مختلفی مانند بدشکلی‌های ساختاری به وجود بیاید. به وجود آمدن اختلالات ساختاری در قسمت مفصل ران و استخوان‌های مربوط به زانو مانند درشت نی می‌تواند سبب بروز این عارضه شوند. برخی از مواقع پای ضربدری می‌تواند علت فیزیولوژیک داشته باشد؛ بدین معنی که کودکان در فرایند رشد و نمو دچار این عارضه می‌شوند که با کامل شدن رشد در سن حدود ۷ سالگی به صورت کاملاً خود به خود درمان می‌شود؛ اما گاهی اوقات زانو ضربدری می‌تواند در اثر عوامل پاتولوژی به وجود بیاید و به یک عارضه جدی تبدیل شود. رایج‌ترین علت‌های پای ضربدری عبارتند از:
مبتلا شدن به بیماری های مختلف: ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند راشیتیسم، مالتیپل اپی فیزیال دیسپلازیا و شکستگی زانو و ضربه خوردن به صفحه رشد می‌تواند از علت‌های ایجاد زانو ضربدری باشد؛ زیرا در این بیماری‌ها استخوان‌ها و مفاصل به خوبی شکل نمی‌گیرند و این عارضه به وجود می‌آید.
علت این عارضه در کودکان و بزرگسالان می‌تواند متفاوت باشد. رایج‌ترین علت‌های پای ضربدری در کودکان عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی
- اضافه وزن نوزاد
- وارد شدن ضربه به زانو
- زود راه افتادن کودک
رایج ترین عوامل ایجاد زانوی ایکس در بزرگسالان عبارتند از:
- بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی
- گرفتگی عضلات اداکتور
- صافی کف پا
- پهن بودن لگن به صورت مادرزادی
- کوتاهی عضله دو سر رانی
- کمبود کلسیم و ویتامین دی
عوارض زانو ضربدری چیست؟
زانو ضربدری با علائم و عوارض گوناگون خود را نشان می‌دهد. بهتر است افراد به محض مشاهده علائم اولیه به پزشک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنند. در صورت بی توجهی، این علائم و عوارض پیشرفت می‌کنند و مشکلاتی زیادی مانند آرتروز زانو را نیز به وجود می‌آورند. به دنبال آرتروز زانو فرد به زانو دردهای شدید مبتلا می‌شود و گاهی اوقات در ایستادن و راه رفتن تعادل خود را از دست می‌دهد. رایج‌ترین علائم زانو ضربدری عبارتند از:
احساس درد در قسمت های مختلف پا
بسیاری از افراد گمان می‌کنند که افراد مبتلا به پاهای ضربدری هیچ دردی احساس نمی‌کنند و صرفاً در هنگام راه رفتن دچار مشکل می‌شوند. در حالی که ممکن است این افراد در قسمت‌های مختلف پا مانند قوزک پا، لگن، زانو و عضلات و استخوان‌های ران احساس درد کنند.
ایجاد مشکل در راه رفتن و ایستادن
افرادی که پاهای ضربدری دارند به علت به هم خوردن زانوها در راه رفتن و دویدن دچار مشکل می‌شوند. افراد ممکن است در هنگام راه رفتن پاهای خود را به سمت خارج بچرخانند یا پنجه‌های خود را به سمت داخل بچرخانند. این افراد سریع خسته می‌شوند و درد ساق پا را پس از پیاده روی طولانی احساس می‌کنند.
سایر علائم عبارتند از:
- کوتاهی تاندون آشیل
- درد جلوی ران
- دور شدن مچ پاها بیش از ده سانتی متر از هم
- لنگیدن
درمان زانو ضربدری با طب فیزیکی
متخصصان طب فیزیکی با استفاده از تجهیزات و روش‌های نوین اقدام به درمان این افراد می‌کنند. زانو ضربدری از طریق معاینه کامل زانوها، بررسی تقارن ساق پا و بررسی صافی کف پا این عارضه تشخیص داده می‌شود. سپس با توجه به مشکلات ایجاد شده توسط این عارضه و میزان پیشرفت بیماری از روش‌های مختلف درمانی استفاده می‌شود. رایج‌ترین روش‌های درمانی عبارتند از:
ورزش درمانی
متخصص طب فیزیکی با هدف رفع فشار از روی مفصل ران، زانو و مچ پا، رفع اسپاسم و افزایش طول عضلات حرکات اصلاحی خاصی را به بیمار آموزش می‌دهند. حرکات کششی خاص، حرکات جهشی بدن به سمت‌های مختلف و حرکات پرس زانو از جمله این حرکات هستند. ممکن است متخصص طب فیزیکی از ابزارآلات مختلفی مانند کش عضلات ابد اکشن، غلتک فومی و… کمک بگیرد و حرکات خاصی را با کمک این وسایل به بیمار آموزش دهد. ورزش درمانی می‌تواند به طور مؤثری زانوی ایکس را درمان کند و از عوارض زانوی ضربدری جلوگیری می‌کند.
استفاده از بریس یا آتل های خاص
متخصص طب فیزیکی در صورتی از بریس برای درمان استفاده می‌کند که رباط‌ها انعطاف پذیری خود را همچنان داشته باشند؛ در این صورت بریس می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و علائم را کاهش دهد؛ اما نمی‌تواند روش مؤثری برای درمان قطعی باشد.
نتیجه گیری
زانو ضربدری یکی از مشکلات رایج پایین تنه است که می‌تواند عوارضی چون زانو درد، آرتروز زانو، درد لگن، درد قوزک پا و کوتاهی تاندون آشیل را به وجود می‌آورد. عواملی مانند چاقی، اضافه وزن و بیماری‌هایی مانند راشیتیسم این بیماری را به وجود می‌آورند. برای درمان این عارضه می‌توانید به مطب دکتر سارا سادات حسینی متخصص طب فیزیکی در تهران مراجعه کنید. ایشان با توجه به شرایط بیمار از طریق روش‌های فیزیوتراپی، ورزش درمانی و تجویز بریس این مشکل را رفع می‌کنند.
