ورزش بعد از عمل عصب دست

عمل جراحی عصب دست، به‌ویژه در مواردی مانند تنگی کانال مچ دست، یکی از مهم‌ترین مراحل درمانی برای بازگرداندن عملکرد طبیعی دست پس از آسیب‌دیدگی‌های عصبی است. با این حال، بهبودی کامل تنها به جراحی محدود نمی‌شود؛ بلکه توان‌بخشی و ورزش‌های تخصصی پس از عمل، نقش کلیدی در بازسازی عملکرد عصب، تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی دارند.

انجام ورزش‌های مناسب، تحت نظر پزشک و فیزیوتراپیست، نه‌تنها به تسریع روند ترمیم کمک می‌کند، بلکه از ایجاد عوارضی مانند خشکی مفصل، ضعف عضلانی یا چسبندگی‌های بافتی جلوگیری می‌نماید. در این مقاله، اهمیت ورزش بعد از عمل عصب دست، زمان‌بندی مناسب آغاز تمرینات، و نمونه‌هایی از تمرینات مؤثر بررسی خواهد شد.

۶ ورزش بعد از عمل عصب دست

برای جلوگیری از نا امیدی پس از جراح، از دکتر بخواهید که محدودیت های حرکتی شما را قبل از جراحی روشن کند. محدودیت‌های شما بسته به جراحی دستی که انجام شده است و نیاز برای محافظت از ساختارهای ترمیم شده متفاوت خواهد بود. برای حداقل ۲ هفته و حداکثر ۶ هفته پس از عمل بعضی کار ها را نباید انجام داد:

• کشیدن یا هل دادن اجسام
• استفاده از وسایل کمکی(مانند عصا،واکر)
• هیچ چیز سنگین تر از یک فنجان چای بلند نکنید
• رانندگی

این تمرینات را می توان به تنهایی، در خانه، پس از جراحی عصب دست انجام داد. بلافاصله شروع کنید، لطفاً تمرینات را حداقل ۵ بار در روز ۱۰ مرتبه تکرار (حداقل) انجام دهید. برای انجام این تمرینات نیازی به برداشتن آتل (یا گچ) نیست (مگر اینکه به تشخیص دکتر خطرناک باشد). اگر نمی توانید به طور فعال به حرکت کامل دست پیدا کنید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان خود به این موقعیت ها استفاده کنید.

اکستنشن کامل انگشت

سعی کنید انگشتانتان را خودتان صاف کنید. به این «افزونه فعال» می گویند. اگر نمی توانید انگشتان خود را به طور کامل صاف کنید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان به طور مستقیم استفاده کنید. به این “توسعه منفعل” می گویند. اکستنشن کامل انگشت دست شما را به شکل یک فلش در موقعیت قرار می دهد.

موقعیت رومیزی

سعی کنید انگشتان خود را در مفاصل خم کنید – این مفصل در پایه هر انگشت است. خم کردن دست در این مفصل، به گونه ای است که انگار دست را بالای میز قرار دادید. اگر نمی توانید به این موقعیت دست پیدا کنید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان خود به موقعیت استفاده کنید.

 موقعیت پنجه

سعی کنید انگشتان خود را در مفاصل خم کنید – این مفاصل هستند که مانند “لولا” در هر انگشت عمل می کنند. خم کردن انگشتان در این مفصل باعث می شود دست شما شبیه پنجه شود.
اگر نمی توانید به این موقعیت برسید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان به این موقعیت استفاده کنید.

موقعیت مشت

سعی کنید انگشتان خود را خم کنید تا مانند یک مشت بسازید. اگر نمی توانید به این موقعیت برسید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان به این موقعیت استفاده کنید.

موقعیت داخل و خارج

انگشتان خود را از هم جدا (باز کردن) و با هم (بستن) حرکت دهید. اگر نمی توانید به این موقعیت برسید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان به این موقعیت استفاده کنید.

حرکت شست به سمت نوک انگشت

نوک هر یک از انگشتان خود را به انگشت شست خود لمس کنید. اگر نمی توانید به این موقعیت برسید، از دست “خوب” خود برای فشار دادن انگشتان به این موقعیت استفاده کنید.

تمرینات شش‌قسمتی برای دست پس از جراحی عصب

• در این تمرین‌ها، تمام مفاصل انگشتان و شست (که هر کدام ۳ مفصل دارند) درگیر می‌شوند.
• تمرینات طوری طراحی شده‌اند که با حرکت دادن یک مفصل، مفاصل دیگر هم به‌صورت هماهنگ حرکت کنند.
• هدف این تمرینات این است که همه مفاصل دست پس از جراحی فعال باقی بمانند و از خشکی، سفتی یا ضعف جلوگیری شود.
• به این تمرینات، “شش‌قسمتی” گفته می‌شود چون معمولاً در ۶ حرکت ساده اما مؤثر خلاصه می‌شوند.

نحوه قرار دادن دست در زمان خواب (برای حفظ ارتفاع دست)

بعد از عمل، دست باید در موقعیتی بالاتر از سطح قلب قرار گیرد تا از تورم و درد جلوگیری شود. روش پیشنهادی:

• از دو بالش استاندارد استفاده کنید.
• دو حوله حمام تا شده را بین بالش‌ها بگذارید.
• ساعد خود را بین این دو حوله قرار دهید تا ثابت و راحت بماند.
• از ۶ تا ۸ سنجاق ایمنی بزرگ برای ثابت کردن حوله‌ها در جای خود استفاده کنید.
• می‌توانید به پشت یا به پهلو بخوابید و بالش‌ها را بغل کنید تا دست در جای مناسب بماند.

چند اشتباه رایج بعد از جراحی عصب دست که باید از آنها اجتناب کرد

اگر دست خود را جراحی کنید، نحوه بهبودی به کارهایی که انجام می دهید بستگی دارد. در اینجا اشتباهات متداول در بهبود جراحی دست که باید از آنها اجتناب کنید، آورده شده است. دست ها برای بسیاری از عملکردهای روزانه ضروری هستند. تا زمانی که مشکلی پیش نیاید که نیاز به جراحی دارد، به راحتی می توان اهمیت آنها را مسلم دانست.

روند بهبودی پس از جراحی دست تا حد زیادی تعیین می کند که آنها چقدر سریع التیام می یابند و چقدر زود می توانید فعالیت عادی خود را از سر بگیرید. همه چیز از رعایت نکردن دستورالعمل ها گرفته تا فعالیت بیش از حد پس از جراحی می تواند بهبود را به تاخیر بیندازد. برای اطمینان از اینکه در مسیر بهبود خود باقی می‌مانید، در اینجا چند اشتباه بعد از جراحی دست وجود دارد که باید از آن اجتناب کنید.

آماده نبودن در خانه

در کوتاه مدت، زندگی کمی متفاوت به نظر می رسد. فعالیت های ساده و روزمره به طور ناگهانی چالش برانگیز خواهند شد. داشتن یک برنامه ریکاوری در خانه و آماده بودن نه تنها به بهبودی دست شما کمک می کند بلکه مقداری از استرس را نیز کاهش می دهد. قبل از عمل جراحی، از خانه عبور کنید و اقلام پرکاربرد (سبک) را به خوبی در دسترس خود قرار دهید. برای اقلام سنگین تر، آنها را کاملاً از دسترس خود خارج کنید. معمول است که به طور خودکار به چیزی آشنا برسید و خیلی دیر متوجه شوید که برای بلند کردن آن خیلی سنگین یا حجیم است.

لباس هایی را انتخاب کنید که پوشیدن و درآوردن آنها آسان است. شما نمی‌خواهید با لباس‌ها دست و پنجه نرم کنید و دوباره دستتان را زخمی کنید یا فقط درد را بدتر کنید. چند وعده غذایی را از قبل آماده کنید. اگر به این فکر نمی کنید، اکنون چندین گزینه خوب در بخش یخ زده اکثر فروشگاه های مواد غذایی موجود است. غذاهایی که می توانید به سرعت در مایکروویو گرم کنید، ذخیره کنید. همچنین برای جلوگیری از برداشتن مداوم لیوان یا فنجان، نی های اضافی را در دست داشته باشید.

شما همچنین می توانید از بسیاری از خدمات تحویل غذا در حال حاضر استفاده کنید. نکته اصلی این است که در حالی که هنوز درد دارید و نیاز به استراحت دارید، به خودتان فشار نیاورید تا غذا بپزید و آماده کنید.

عدم استراحت کافی

در حالی که جراحی عصب دست ممکن است بزرگ به نظر نرسد، اما همچنان جراحی است. به این ترتیب، بدن شما برای بهبودی مناسب نیاز به استراحت دارد. بسیاری از بهبودی داخلی در هنگام خواب به وجود می آید.
شما باید دستورات پزشک خود را در مورد مدت زمان استراحت مورد نیاز خود دنبال کنید. زمان نقاهت برای هر جراحی و حتی هر فرد متفاوت است. شما نباید مستقیماً به یک روال عادی بازگردید. مراحل بهبود تدریجی وجود خواهد داشت. پزشک شما برنامه ای برای بهبودی ترسیم می کند، از جمله اینکه چقدر استراحت لازم است. توجه کنید.

نادیده گرفتن درد

پس از عمل عصب دست همیشه درد وجود خواهد داشت. شدت بستگی زیادی به نوع جراحی انجام شده دارد. درد ناشی از جراحی کمتر تهاجمی را به احتمال زیاد می توان با مسکن های بدون نسخه کنترل کرد. روش‌های گسترده‌تر نیز ممکن است به آنتی‌بیوتیک و داروهای مسکن نیاز داشته باشند. داروهایی را که پزشک توصیه می کند در مدت زمان لازم مصرف کنید. تسکین درد به شما کمک می کند بتوانید استراحت کنید، که برای بهبودی سریع لازم است. اگر داروهای تجویز شده را مصرف می کنید و همچنان درد زیادی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. آنها ممکن است نیاز به بررسی هرگونه مشکل یا آسیب اضافی داشته باشند.

کار کشیدن بیش از حد دست

روزانه چند کار انجام می شود که نیاز به دست دارد؟ این وسوسه انگیز خواهد بود که درد را از بین ببرید و به هر حال کار ها را انجام دهید. به شما تمریناتی داده می شود که در طول ریکاوری انجام دهید و این تمرینات مهم هستند. با این حال، تمرینات را باید دقیقاً همانطور که توسط درمانگر توانبخشی داده شده است انجام شوند. جلوتر از دوره توانبخشی را به عهده نگیرید یا نسبت به زمان درگیر بی تاب شوید. اعمال بیش از حد دست می تواند دوباره به آن آسیب برساند و شما را به حالت اول بازگرداند.

خیس شدن باند

شما به احتمال زیاد نیاز به استفاده از بانداژ یا حتی یک آتل سفارشی برای روزها یا حتی هفته ها پس از جراحی دست خود خواهید داشت. باید مراقب باشید تا خیس نشود. یک بانداژ مرطوب فقط باکتری ها و عفونت را به داخل دعوت می کند. هنگام دوش گرفتن یا دور آب، آن را با یک پوشش پلاستیکی کاملاً بپیچید تا خشک بماند. می توانید پوشش مخصوص این کار را خریداری کنید یا فقط می توانید از کیسه های پلاستیکی معمولی استفاده کنید.

اشتباهات بازیابی جراحی – اجتناب از توانبخشی

هنگامی که احساس بهتری پیدا کردید، ممکن است بخواهید که توانبخشی جراحی دست را متوقف کنید. این می تواند یک روند دردناک و گاهی طولانی باشد و شما فقط می خواهید به زندگی ادامه دهید. متأسفانه، این یک اشتباه بد است. توانبخشی احتمالاً یکی از مهم ترین عوامل در استفاده مجدد از دست و انجام به موقع آن است.

اجتناب از آن، یا پایان دادن به آن خیلی زود، می‌تواند پیشرفت‌هایی را که قبلاً انجام داده‌اید، به عقب برگرداند. این امر بهبودی را به تاخیر می اندازد و می تواند منجر به ناتوانی در انجام وظایفی شود که همیشه انجام می دادید. زمان، پول و درد سرمایه گذاری شده را هدر ندهید و با دست درمانی مناسب دنبال نکنید .

کمک نخواستن

درخواست کمک گاهی اوقات سخت است. شما می خواهید مستقل باشید و موقعیت ها را به تنهایی مدیریت کنید. این فقط یک جراحی کوچک دست است. مسئله مهم این است که دست شماست ،بنابراین بسیار مهم است! حداقل در چند روز اول، اگر نه بیشتر، به کمک نیاز خواهید داشت. قبل از جراحی، به دوستان و خانواده خود بگویید که در رانندگی، کارهای خانه، حتی برخی از کارهای بهداشت شخصی به کمک نیاز دارید. آنها خوشحال خواهند شد که به شما کمک کنند و قطعاً زمان بهبودی را آسان‌تر و احتمالاً سریع‌تر نیز خواهد کرد.

به دست آوردن یک نتیجه خوب از عمل جراحی ارتباط زیادی با درمان بعد از جراحی دارد. میزان سختی کار شما در درمان بعد از جراحی به همان اندازه مهم است که جراح در طول جراحی انجام داد. نتایج بد معمولاً در بیمارانی رخ می دهد که در درمان تلاش نمی کنند. اگر می خواهید بهترین نتیجه را بگیرید، باید به پزشک طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید. نتایج عالی در بیماران با انگیزه و متعهد دیده می شود که با درمان خانگی روزانه خود سخت کار می کنند. برای توانبخشی دست خود فقط به جلسات درمانی برنامه ریزی شده تکیه نکنید.

به یاد داشته باشید که پزشک توانبخشی مربی شماست و شما باید خودتان تمرین کنید. شما نمی توانید زمان زیادی را برای درمان صرف کنید! ۲۴ ساعت شبانه روزی عالی است اما واقع بینانه نیست. حداقل مطلق ۵ بار در روز نیم ساعت کامل است.

انتظار بهبودی پس از جراحی عصب دست

جراحت بد یا جراحی بزرگ باعث سفت شدن دست شما می شود. معمولاً حدود ۶ ماه طول می کشد تا بافت اسکار واقعاً شل شود. انتظار نداشته باشید که دست شما پس از یک جراحت بد یا جراحی بزرگ “عادی” باشد. پس از یک جراحت بد یا جراحی بزرگ، دست شما هرگز دقیقاً مانند قبل نخواهد بود. با این حال، هدف این است که آن را تا حد امکان به عملکرد طبیعی نزدیک کنیم.

این تمرینات زیر را روی هر مفصلی که در آتل نیست انجام دهید. آنها را هر روز انجام دهید. دستورالعمل های دقیق تری در مورد نحوه کار مفاصلی که واقعاً جراحی شده اند دریافت خواهید کرد. شانه خود را فراموش نکنید! در صورت آسیب دیدن بقیه بازو، شانه بسیار سفت می شود. مثل اینکه می‌خواهید سقف را لمس کنید، تا آخر سر برسید. از پایین به پشت خود برسید، طوری که می خواهید بین تیغه های شانه خود خراش دهید.

سخن پایانی

ورزش‌ پس از عمل عصب دست بخش جدایی‌ناپذیر از فرآیند درمان و توانبخشی است. انجام تمرینات منظم و هدفمند، به‌ویژه تمرینات شش‌قسمتی، کمک می‌کند تا عملکرد طبیعی مفاصل، عضلات و اعصاب دست به‌تدریج بازگردد. مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و پیروی از برنامه‌های تمرینی، نقش مهمی در جلوگیری از خشکی مفاصل، ضعف عضلانی و عوارض پس از عمل دارد. با ترکیب تمرینات خانگی و درمان‌های تخصصی در مراکز توانبخشی، می‌توان روند بهبودی را تسریع کرد و بیمار را به سطحی از توانایی رساند که بتواند فعالیت‌های روزمره خود را با کمترین محدودیت انجام دهد. بنابراین، تعهد به برنامه توانبخشی، کلید موفقیت در بازیابی کامل عملکرد دست پس از جراحی عصب است.

دکتر سارا حسینی

سوالات متداول

بعد از جراحی عصب دست چه زمانی باید ورزش‌ها را شروع کرد؟

معمولاً از روز اول پس از جراحی، با نظر پزشک، می‌توان تمرینات سبک و ایمن را شروع کرد.

آیا ورزش بعد از جراحی تنگی کانال مچ دست ضروری است؟

بله، ورزش منظم باعث کاهش درد، جلوگیری از خشکی مفصل و تسریع در بازگشت عملکرد طبیعی دست می‌شود.