فک هم مانند بسیاری از اندام‌های بدن می‌تواند دچار آرتروز شود. آرتروز فک با ایجاد اختلال در مفصل فک یا مفصل تمپورومندیبولار به وجود می‌آید؛ این مفصل اسکلت فک پایین را به استخوان قسمت گیجگاهی متصل می‌کند و به فک کمک می‌کند که در تمامی جهات حرکت داشته باشد. این نوع آرتروز می‌تواند سبب ایجاد اختلال در عملکرد فک و تغییر شکل فک شود. عدم درمان این آرتروز به‌مرورزمان مشکلات زیادی را برای فرد به وجود می‌آورد. خوشبختانه طب فیزیکی برای کنترل و درمان آرتروز فک راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهد. در ادامه مطلب علل و نشانه‌های این بیماری و روش‌های درمانی با طب فیزیکی بیان می‌شود.
علت آرتروز فک چیست؟
آرتروز فک یک بیماری دژنراتیو است که می‌تواند به صورت پیش‌رونده جلو برود و باعث تخریب غضروف مفصل فک شود. در این آرتروز بافت‌های سخت و نرم اطراف فک دچار آسیب شدید می‌شود؛ با آگاهی از علت‌های این اختلال می‌توان تا حدود زیادی از این بیماری مزمن جلوگیری کرد و در درمان آرتروز فک موفق‌تر عمل کرد.
علت‌های رایج این آرتروز عبارتند از:
آسیب های مفصلی
تکواندوکاران و بوکسورها جزو افرادی هستند که احتمال بروز این نوع آرتروز نسبت به سایر افراد در آنها بیشتر است. علت آن ضرباتی است که در طی مبارزات به فک آنها وارد می‌شود. دررفتگی و شکستگی فک می‌تواند سبب بروز این عارضه شود. به همین سبب توصیه می‌شود افرادی که دچار آسیب فک شده‌اند حتی اگر این آسیب‌ها مربوط به چندین سال پیش است؛ ورزش‌های مربوط به فک را انجام دهند و از این عارضه جلوگیری کنند. همچنین ورزشکاران ورزش‌های رزمی باید از محافظ فک در حین مبارزه استفاده کنند.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن مفصل‌های بدن را به عنوان عامل بیگانه در نظر می‌گیرد و به آن حمله می‌کند. روماتیسم مفصلی سبب ایجاد التهاب مزمن در مفاصل فک می‌شود.
آرتریت پسوریاتیک
هرگاه التهاب مفاصل با بیماری پوستی پسوریازیس همراه باشد؛ به آن آرتریت پسوریاتیک می‌گویند. این افراد با مشکلاتی چون درد مفصل، سختی مفصل، تورم مفصل و دندان‌قروچه دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری به‌مرورزمان می‌تواند سبب ایجاد آرتروز فک شود.
سایر عوامل ایجاد کننده آرتروز فک عبارتند از:
- افزایش سن
- فعالیت بیش از حد فک
- عفونت دهان و دندان
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- اختلالات رشد
- عوامل ژنتیکی
علائم آرتروز فک چیست؟
با توجه به شدت بیماری و علت بیماری علائم این بیماری می‌تواند متفاوت باشد. اگر آرتروز از نوع شدید باشد؛ علائم این بیماری سبب ایجاد اختلال در عملکردهای روزانه فرد می‌شود و حتی فرد با مشکل جویدن غذا مواجه می‌شود. هر چقدر علائم خفیف‌تر باشند؛ درمان آرتروز فک راحت‌تر خواهد بود. رایج‌ترین علائم آرتروز فک عبارتند از:
صدا دادن فک
یکی از نشانه‌های آرتروز فک صدا دادن فک در هنگام باز و بسته کردن دهان، جویدن غذا و صحبت کردن است. البته این نشانه به تنهایی نمی‌تواند دلیل بروز آرتروز باشد؛ اما افراد با این نشانه بهتر است به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنند و حتی در صورت عدم وجود آرتروز در فک، تمریناتی برای تقویت فک به کار برند.
درد شدید در فک
درد شدید در فک می‌تواند هم در زمان استراحت فک و هم در زمان صحبت کردن یا جویدن غذا احساس شود. درد شدید می‌تواند نشانه‌ای از وجود التهاب در فک نیز باشد.
سایر علائم عبارتند از:
- التهاب در مفاصل فک
- قفل شدن فک
- کاهش دامنه حرکتی فرد
- درد اطراف گوش
- درد اطراف گردن
- سر درد
- دندان درد
- گیج رفتن سر
روش های طب فیزیکی برای درمان آرتروز فک
روش‌های نوین طب فیزیکی می‌تواند درجات خفیف تا متوسط آرتروز را به راحتی درمان کند. رایج‌ترین روش‌های درمان آرتروز فک در طب فیزیکی عبارتند از:
روش های فیزیوتراپی
در روش‌های فیزیوتراپی پزشک طب فیزیکی از روش‌های درمانی فعال و غیر فعال استفاده می‌کند. در روش فعال پزشک ورزش‌های خاصی را به بیمار آموزش می‌دهد که با حرکات ورزشی، درد، التهابات مفصل و فشار روی فک تا حدود زیادی کاهش پیدا کند. همچنین متخصص طب فیزیکی و توانبخشی از ماساژ برای درمان آرتروز فک نیز بهره می‌گیرد. ماساژ درمانی باعث افزایش جریان گردش خون در بافت می‌شود و باعث ترشح اپیوئیدهای درون زاد و سرکوب‌کننده‌های درد مانند انکفالین می‌شود و مشکلات بیمار تا حدود زیادی کاهش می‌یابد.
لیزر درمانی
درمان آرتروز فک با لیزر تراپی می‌تواند یک روش درمانی مکمل باشد. طول موج‌های نور باعث کاهش التهاب مفصل می‌شوند و با افزایش گردش خون در محل فک درد را نیز کاهش می‌دهند. افرادی که با مشکل قفل شدن فک مواجه هستند؛ بعد از این روش درمانی مشکلات آنها کمتر می‌شود.
مانیپولاسیون
یک نوع درمان دستی یا به اصطلاح کایروپراکتیک هست که توسط متخصص طب فیزیکی انجام می‌شود و باعث اصلاح راستای مفصل فک می‌شود.
تزریق
در موارد شدید و حاد متخصص طب فیزیکی از تزریق داخل مفصل فک جهت کاهش درد و التهاب مفصل استفاده می‌کند.
نتیجه گیری
آرتروز فک در اثر آسیب شدید مفصل فک و بافت‌های اطراف مفصل فک به وجود می‌آید. عوامل زیادی چون افزایش سن، شکستگی فک، در رفتگی فک، ایجاد ضربات مکرر به فک، فعالیت زیاد فک و بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی می‌تواند سبب ایجاد این بیماری شود. برای درمان آرتروز فک می‌توانید به مطب دکتر سارا سادات محسن الحسینی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در تهران مراجعه کنید. ایشان با روش‌هایی مانند ماساژ درمانی، درمان دستی، حرکت درمانی، لیزر تراپی، شاک ویو تراپی اقدام به درمان آرتروز فک می‌کنند.
