در این مقاله به معرفی تفاوت متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی می پردازیم. زمانی که با مشکلات حرکتی روبرو میشویم، اغلب ما تا مدتی آن را تحمل میکنیم. برای مثال دردی در آرنج یا زانوی خود احساس میکنیم و تصور میکنیم با استراحت بهتر خواهد شد. اما وقتی این درد از بین نمیرود و حتی شدت میگیرد، تازه به این فکر میافتیم که باید به متخصص مراجعه کنیم.
اینجاست که سردرگمی آغاز می شود؛ چون وقتی در اینترنت جستجو میکنیم، با دو عنوان شایع روبرو میشویم: متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی. حال سؤال اصلی این است که واقعاً باید به کدام مراجعه کنیم؟ همراهمان باشید تا پاسخ سوالتان را پیدا کنید.
متخصص طب فیزیکی دقیقا چه کار می کند؟
متخصص طب فیزیکی یا فیزیاتریست، یک پزشک متخصص است که دوره پزشکی عمومی و سپس رزیدنتی طب فیزیکی و توانبخشی را گذرانده است. وظایف اصلی ایشان شامل:
- تشخیص بیماری ها و اختلالات مرتبط با عضلات، استخوان ها و سیستم عصبی
- طراحی برنامه درمانی جامع شامل دارو، تزریق، روش های توانبخشی و همکاری با تیم درمان
- انجام روش های نیمه تهاجمی مانند تزریق کورتون، اوزون تراپی، بلوک عصبی یا بوتاکس برای اسپاسم ها
- ارجاع بیمار به سایر متخصصان در صورت نیاز
متخصص فیزیوتراپی دقیقا چه کار میکند؟
متخصص فیزیوتراپی یا فیزیوتراپیست، پزشک نیست بلکه یک کارشناس درمانی است که دوره دانشگاهی فیزیوتراپی را گذرانده و بر روشهای غیرتهاجمی برای بازگرداندن عملکرد حرکتی تمرکز دارد. وظایف او شامل موارد زیر است:
- اجرای تمرینات توانبخشی برای افزایش قدرت و انعطاف عضلات
- استفاده از مدالیته های فیزیکی مانند گرما، سرما، اولتراسوند یا TENS
- آموزش روش صحیح حرکت و استفاده از وسایل کمکی
- همراهی مداوم با بیمار در جلسات روزانه یا هفتگی
تفاوت متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی چیست؟
حالا که یک درک کلی به دست آوردهاید ولی همچنان نم یدانید که تفاوت متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی چیست، همراهمان باشید چرا که این بخش دقیقا برای شما نوشته شده است!
| موضوع مقایسه | متخصص طب فیزیکی و توانبخشی (Physiatrist) | فیزیوتراپیست (Physiotherapist) |
|---|---|---|
| مدرک تحصیلی | پزشک عمومی + تخصص در طب فیزیکی و توانبخشی | کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری فیزیوتراپی |
| نوع تخصص | پزشک متخصص (دارای دکترای پزشکی) | پیراپزشک (دارای مدرک فیزیوتراپی) |
| وظیفه اصلی | تشخیص، برنامه‌ریزی و مدیریت درمانهای توانبخشی و غیرجراحی | اجرای درمانهای فیزیوتراپی طبق نسخه پزشک |
| توانایی تجویز دارو | بله، میتواند دارو تجویز کند | خیر، مجاز به تجویز دارو نیست |
| توانایی درخواست آزمایش و تصویربرداری | بله (MRI، EMG، نوار عصب و عضله، رادیولوژی و…) | معمولاً خیر، مگر با همکاری پزشک |
| حوزه فعالیت | تشخیص علت دردها و ناتوانی‌ها، طراحی برنامه درمانی جامع، تزریقات تخصصی (مثل تزریق در مفصل یا عصب) | اجرای تمرینات و تکنیک‌های فیزیوتراپی برای بهبود حرکت، قدرت و کاهش درد |
| محیط کاری | بیمارستان‌ها، کلینیک‌های توانبخشی، مراکز درد، مطب شخصی | کلینیک‌های فیزیوتراپی، مراکز درمانی و ورزشی |
| نمونه مراجعان | بیماران با دردهای مزمن، سکته مغزی، آسیب نخاعی، فلج مغزی، آرتروز و صدمات عصبی یا عضلانی | بیماران با مشکلات عضلانی‌ـ‌اسکلتی، آسیب ورزشی، یا نیازمند بازتوانی حرکتی |
| نقش در تیم توانبخشی | نقش رهبری و تصمیم‌گیری در برنامه درمانی | نقش اجرایی و عملی در اجرای برنامه توانبخشی |
| مدت تحصیل | حدود ۷ سال پزشکی عمومی + ۴ سال تخصص | حدود ۴ تا ۶ سال (کارشناسی تا دکتری فیزیوتراپی) |
تفاوت در تحصیلات و مدرک تحصیلی
تفاوت متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی از همان دانشگاه و مسیر آموزشی آغاز می شود. فیزیاتریست یک پزشک متخصص است؛ یعنی ابتدا پزشکی عمومی را گذرانده، سپس وارد دوره رزیدنتی طب فیزیکی و توانبخشی شده و پس از چند سال آموزش تخصصی، مدرک تخصصی خود را دریافت کرده است. ولی فیزیوتراپیست پزشک نیست؛ او در رشته فیزیوتراپی تحصیل کرده و بسته به کشور، در سطح کارشناسی یا دکترای حرفهای (DPT) فعالیت میکند.
تفاوت در روش های درمانی
روش های درمانی مهمترین قسمت تشخیص تفاوت است که به صورت لیست برایتان آماده کردهایم:
- فیزیاتریست: استفاده از دارو، تزریق، پروسیجرهای نیمهتهاجمی و طراحی برنامه کلی درمان.
- فیزیوتراپیست: تمرینات فیزیکی، درمان دستی و ابزارهای غیرتهاجمی.
تفاوت در حیطه کاری و اختیارات
از نظر اختیارات هم باز تفاوت های قابل توجهی وجود دارد. فیزیاتریست به عنوان پزشک، اجازه تجویز دارو، نوشتن آزمایش یا تصویربرداریهای پیشرفته (مثل MRI و EMG) و حتی ارجاع بیمار به سایر متخصصان را دارد. در حالیکه فیزیوتراپیست چنین اختیاراتی ندارد و بیشتر روی اجرای عملی درمان تمرکز میکند.
تفاوت در دارودرمانی و تجویز آزمایش
اگر به دنبال درمانی هستید که شامل دارودرمانی، تزریق یا آزمایش های تخصصی باشد، انتخاب اول قطعاً متخصص طب فیزیکی است؛ چون تنها او اجازه تجویز دارو و درخواست تصویربرداری های پزشکی را دارد. اما اگر ترجیح شما درمانهای بدون دارو و کاملاً فیزیکی است، فیزیوتراپیست میتواند هم گزینه خوبی میتواند باشد.
تفاوت در نقش در درمان بیماری های مزمن یا آسیبهای ورزشی
آسیب های ورزشی یکی از رایج ترین مشکلات بیماران است. در این زمینه فیزیوتراپیست ها بیشترین نقش را ایفا میکنند، چرا که تمرینات بازتوانی و توانبخشی ورزشی بخش اصلی تخصص آنهاست. ولی اگر آسیب ورزشی شدیدتر باشد (مثلاً پارگی لیگامان یا آسیب نخاعی) مدیریت کلی درمان با فیزیاتریست خواهد بود و او ممکن است دارو، تزریق یا روش های پزشکی دیگر را وارد درمان کند.
اگر با مطالعه این تفاوت ها همچنان نمی دانید که کدام را انتخاب کنید، نگران نباشید، در ادامه به طور دقیقتری به این موضوع پرداخته ایم.
چه زمانی باید به متخصص طب فیزیکی مراجعه کنیم؟
مراجعه به فیزیوتراپیست در شرایطی توصیه می شود که بیمار نیاز به تشخیص دقیق و طراحی برنامه جامع درمانی دارد. برای مثال برای دردهای مزمن ستون فقرات و مفاصل که با استراحت یا درمان های سطحی بهبود پیدا نمی کنند.
چه زمانی فیزیوتراپی بهترین انتخاب است؟
فیزیوتراپی زمانی مؤثر است که بیمار وارد مرحله اجرای درمان و توانبخشی عملی میشود، مثل بهبود دامنه حرکتی در مفاصل خشک یا آسیب دیده.
جمع بندی
پس تفاوت متخصص طب فیزیکی و متخصص فیزیوتراپی در سطح اختیارات و ماهیت کاری است که انجام میدهند. فیزیاتریست یک پزشک متخصص با امکان تجویز دارو و انجام پروسیجرهای درمانی است، در حالی که فیزیوتراپیست یک کارشناس توانبخشی است که برنامههای حرکتی و فیزیکی را اجرا میکند.
دکتر سارا حسینی
سؤالات متداول
آیا فیزیوتراپی بدون مراجعه به متخصص طب فیزیکی امکان پذیر است؟
بله، در بسیاری از مشکلات ساده اسکلتی عضلانی میتوان مستقیماً به فیزیوتراپیست مراجعه کرد.
آیا فیزیوتراپیست می تواند دارو تجویز کند؟
خیر، تنها متخصص طب فیزیکی اجازه تجویز دارو دارد.
آیا بهتر است همزمان به هر دو متخصص مراجعه شود؟
در موارد پیچیده و بیماری های مزمن، همکاری این دو تخصص بهترین نتیجه را به همراه دارد.
