ام اس یا بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن غلاف میلین را همانند عامل بیگانه شناسایی می کند و به آن حمله می کند.
بیماری به صورت مزمن پیشرفت می کند و در بین افراد ۱۵ تا ۶۰ سال شیوع بیشتری دارد. مولتیپل اسکلروزیس روی دستگاه های مختلف بدن مانند دستگاه حرکتی عوارض مختلفی می گذارد. از طریق طب فیزیکی و توانبخشی می توان به کنترل و درمان عوارض ام اس کمک کرد. در ادامه این مطلب راهکارهای مؤثر طب فیزیکی بیان می شود.
علت های بیماری ام اس چیست؟
علت بیماری: علت دقیق بیماری ام اس هنوز مشخص نیست؛ اما کاملاً واضح است که سیستم ایمنی بدن در این بیماری به بافت میلین که سلول های عصبی را می پوشاند و باعث تسریع در پیام رسانی می شود؛ حمله می کند.
در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت میلین، این بافت دچار زخم، التهاب و تجزیه شدن می شود؛ در نتیجه به مرور زمان پیام عصبی با سرعت مطلوبی منتقل نمی‌شود و ارتباط صحیحی بین سلول های عصبی برقرار نمی شود. این عامل می تواند در ساختارهای مختلف بدن مشکلات حرکتی، ذهنی، تنفسی، بینایی و عاطفی زیادی را به وجود آورد.
مهندسان ژنتیک با بررسی های دقیق توانسته اند ارتباط برخی از ژن های مرتبط با این بیماری را کشف کنند.
اپیدمیولوژی: طبق بررسی های اپیدمیولوژی این بیماری در بین سفید پوست ها، افراد ساکن در آب و هوای معتدل، بیماران مبتلا به بیماری های تیروئیدی و دیابت نوع ۱، التهاب روده، افراد مبتلا به ویروس هایی مانند اپشتین بار، افرادی که سابقه فامیلی این بیماری را دارند و زنان بیشتر است.
علائم ام اس چیست؟
شناخت علائم بیماری ام اس می تواند به درمان عوارض ام اس کمک زیادی کند. علائم این بیماری می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. رایج ترین علائم بیماری ام اس عبارتند از:
- گزگز دست ها و پاها
- بی حس شدن یک طرف صورت
- به هم خوردن تعادل بدن
- احساس ضعف در پا
- دوبینی
- کاهش دید و تاری دید
- چشم درد
- احساس خستگی همراه با ضعف اسپاسم عضلانی
- اختلال در صحبت کردن
- لرزش اندام های بدن حتی در هنگام راه رفتن
- ایجاد مشکلات در حافظه و تمرکز
- دردهای حاد و مزمن
- از بین نرفتن خستگی با استراحت
- احساس سفتی و سنگینی در پا و بازو
- بی اختیاری ادرار به دلیل مشکلات مثانه
- کم شدن میل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی
- احساسات ناخوشایند مانند افسردگی و بی علاقگی
- سرگیجه
- مشکل در بلع
علائم مربوط به بیماری ام اس ممکن است گاهی به صورت مقطعی از بین بروند و با عود بیماری دوباره با شدت بیشتری بروز پیدا کنند. زمانی که بیماری ام اس به فاز بهبود وارد می شود بیماران عملکرد عادی دارند و می توانند فعالیت های روزانه خود را انجام دهند. کمک گرفتن از متخصص طب فیزیکی در فاز بهبود باعث طولانی شدن این فاز می شود.
راهکارهای طب فیزیکی و توانبخشی برای کنترل و درمان عوارض ام اس
متخصص طب فیزیکی از طریق روش هایی مانند ام آر آی، معاینه فیزیکی و بررسی علائم در فرد و تشخیص افتراقی می تواند وجود بیماری ام اس را تأیید یا عدم تأیید کنند. بعد از تأیید این بیماری با استفاده از روش های نوین طب فیزیکی و توانبخشی به کنترل و درمان عوارض ام اس می پردازند. برخی از این روش های رایج عبارتند از:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی و کاردرمانی متخصصان طب فیزیکی به کمک فیزیوتراپی به درمان عوارض ام اس مانند محدودیت های حرکتی و از دست دادن حس تعادل کمک می کنند. با توجه به پیشرفت بیماری، وضعیت بیمار و سن بیمار برنامه های فیزیوتراپی و ورزشی خاصی برای بیمار تدوین می شود.
فرد مبتلا به ام اس با کمک فیزیوتراپیست در کلینیک ورزش‌های خاصی را انجام می دهد و یکسری از ورزش ها را نیز باید به تنهایی در خانه انجام دهد. تمرینات استقامتی، تمرینات تعادلی، تمرینات هوازی مانند ایروبیک، تمرینات کششی، دوچرخه ثابت می توانند منجر به درمان عوارض ام اس از نوع حرکتی شوند.
ممکن است بیمار به وسایل کمکی مانند واکر، اسکوتر و عصا برای راه رفتن نیاز داشته باشد که پزشک متخصص طب فیزیکی نحوه استفاده صحیح از این وسایل و میزان استفاده را به بیماران توضیح می دهد.
یوگا و تای چی
برخی از ورزش‌ها مانند یوگا و تای چی نیز تأثیر زیادی در روند بهبودی و افزایش توانایی بیمار دارند. حرکات مؤثر یوگا و تای چی توسط متخصص طب فیزیکی به این بیماران آموزش داده می شود. تای چی و یوگا می تواند به درمان عوارض ام اس از نوع تنفسی کمک زیادی کند. ورزش خصوصی زیر نظر متخصص طب فیزیکی هفته ای پنج بار و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه می تواند تأثیر بسزایی در توانبخشی فرد داشته باشد.
آب درمانی
آب درمانی یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی هست که زیر نظر متخصص طب فیزیکی برای درمان عوارض ام اس انجام می شود. در آب درمانی به بیمار آموزش داده می شود که در آب چه تمریناتی را انجام دهد.
آب درمانی می تواند به بهبود تعادل استاتیک و افزایش توانایی حرکتی کمک زیادی کند. به بیمار یاد می‌دهد که چگونه در آب حالت شناور داشته باشد. تمرین حرکت و داشتن حالت شناور در آب می‌تواند به راه رفتن روی زمین کمک زیادی کند.
ماساژ درمانی
یکی از عوارض و مشکلات بیماران مبتلا به ام اس، اسپاسم و گرفتگی شدید ماهیچه های بدن است. متخصص طب فیزیکی از طریق ماساژ می تواند تا حدود زیادی به درمان عوارض ام اس مانند گرفتگی کمک کند. ماساژ تأثیر بسزایی در کاهش فشارهای وارد شده بر ماهیچه ها و اندام ها دارد. همچنین ماساژ می تواند باعث کاهش استرس و تنش روانی بیماران شود و تا حدودی تأثیر افسردگی بر عوارض این بیماری را بکاهد.
طب سوزنی
طب سوزنی می تواند یکی از راهکارهای درمانی برای کاهش گزگز دست و پا در بیماران مبتلا به ام اس باشد. همچنین برای کاهش اسپاسم عضلات استفاده می شود هم چنین بیمارانی که از درد عضلانی زیادی رنج می برند از طریق طب سوزنی دردهای آنها تسکین پیدا می کند. طب سوزنی باعث ترشح سرکوب کننده های درد مانند انکفالین به صورت طبیعی در بدن می شود و در نتیجه فرد به احساس آرامش می رسد و بدین ترتیب منجر به درمان عوارض ام اس می شود.
تزریق بوتاکس
برای عضلات دچار اسپاسم که باعث محدودیت حرکت شده می شود از تزریق بوتاکس در عضله شل کردن عضله استفاده کرد.
بیوفیدبک
برای عوارضی نظیر بی اختیاری ادرار بیمار می توان از روش بیوفیدبک استفاد کرد و همچنین برای ریلکس کردن عضلات دچار سفتی و اسپاسم می شود از روش بیوفیدبک سود جست.
نتیجه گیری
متخصص طب فیزیکی از طریق روش های مختلف مانند مگنت تراپی، بیوفیدبک، تحریک مغناطیسی، تمرینات ورزشی، هیدروتراپی، ماساژ، طب سوزنی و سایر روش های فیزیوتراپی می‌تواند به درمان عوارض ام اس کمک زیادی کند.
بسیاری از علائم ام اس از جمله اسپاسم عضلانی، درد عضلانی، خستگی مفرط، گزگز دست و پا، عدم تعادل حرکتی، مشکلات تنفسی و بی خوابی توسط متخصص طب فیزیکی درمان می شود. شما می توانید برای بهره مند شدن از خدمات طب فیزیکی برای کنترل و درمان عوارض ام اس به مطب دکتر سارا سادات محسن الحسینی مراجعه کنید.
