کیست بیکر (کیست زانو) یک کیست شایع در خلف زانو است ..شیوع آن در بزرگسالان مخصوصا بالای ۵۰ سال نزدیک به ۱۹درصد و در اطفال ۶.۳ درصد است.در پسرها و در کودکانی که دفورمیتی زانو یا هایپرموبایل سیندروم دارند بیشتر بروزمیکند.پیک سنی در ۴ تا ۷ سال و ۳۵ تا ۷۰ سال است.
کیست بیکر چگونه به وجود می آید؟
آسیب مزمن زانو باعث افزایش تولید مایع زانو میشود که به علت فشار بالایی که در مفصل است، ممکن است از مفصل زانو به داخل کیست جریان پیدا کند. تا این که عضلات خلف زانومانع از خروج مایع شده و مایع در یکی از کیسه های های پشت زانو گیر میفتد. این کیست بعدا متورم می شود و یک توده را در خلف زانو بیشتر در قسمت خلفی داخلی زانو ایجاد میکند. از نظر آناتومیکی نبود ساختارهای حمایتی در این ناحیه باعث ایجاد کیست در ناحیه پشت زانو می شود.
به صورت شایع علت آسیب مزمن زانو بیماری های تخریبی و التهابی زانو مثل آرتریت روماتویید(روماتیسم) و یا آرتروز زانو هستند .به علاوه موقعیت هایی مثل عفونت مفصل،درگیری چند مفصلی ، بیماری های بافت همبند و ساییدگی غضروف پشت کشکک و بیماری های کپسول مفصل زانو از دیگر علل شایع کیست بیکر هستند.
علائم کیست زانو
کیست زانو معمولا دردناک نیست و با یک توده ی تغییر پذیر در حفره ی پشت زانو مشخص میشود .در جمعیت پیرتر معمولا کیست های پشت زانو با افزایش علائم در رادیوگرافی و غیر نرمال بودن ساختاری زانو مثل وجود استخوانهای اضافه داخل مفصل ناشی از آرتروز و نقص های غضروفی همراهی دارند .
علائم تیپیک عبارتند از:
تجمع مایع، درد و سفتی که با فعالیت بیشتر می شود مانند راه رفتن. علائم بیشتر زمانی دیده میشود که خم شدن زانو باعث فشار به کیستی که از مایع پر هست شود و همچنین راست کردن زانو با کشیده شدن عضله پشت زانو ممکن است باعث کشش به کیست شود .توده معمولا با تورم ساق یا دردناکی عضلات پشت پا همراه می باشد.
همچنین بیحسی و سوزش درخلف ساق پا و کف پا ممکن است به علت درگیری عروقی یا عصبی ایجاد شود.
آیا کیست بیکر دردناک است؟
درجه اختلال ایجاد شده به وسیله کیست به اندازه و مقدار دردناکی کیست بستگی دارد کیست بیکر معمولا بدون درد بوده محدودیت حرکت بسیار نادر هست به جز مواردی که با پارگی منیسک همراه باشد . کیست های بزرگ هم ممکن است با محدودیت متوسط در فعالیت فیزیکی و راه رفتن همراه باشند.
معاینه فیزیکی کیست زانو
معمولا کیست بیکر قابل رویت یا لمس در بخش داخلی حفره پشت زانو میباشد. کیست ممکن است زمانی مشخص شود که بیمار در حالات خوابیده روی شکم باشد و زانو ابتدا در حالت راست باشد، سپس خم شود. زمانی که پشت زانو مشاهده و لمس شود، کیست احساس خواهد شد.
کیست گرد و نرم و دارای نوسان و اغلب دردناک میباشد. زمانی که زانو راست می باشد، امکان این وجود دارد که با خم کردن ۴۵ درجه زانو، کیست ناپدید شود . همچنین کیست ممکن است به ران یا ساق پا گسترش یابد. زمانی که تورم مفصلی با کیست همراه می شود باید به دنبال یک آسیب مزمن مفصلی باشیم و معاینات جهت محدوده حرکتی زانو و انعطاف پذیری رباط ها و بررسی درد های مفصل زانو و پارگی منیسک انجام شود.
به علت نزدیکی عصب سیاتیک و شاخه های آن به حفره پشت زانو در موارد نادر ممکن است فشار روی اعصاب و کاهش حس در کف پا و از بین رفتن قدرت عضلات دیده شود .زمانی که فرد بی علامت باشد معاینه فیزیکی نمیتواند بیماری را دقیق تشخیص دهد.
مطالعات تشخیصی:
عکس ساده ممکن است برای تشخیص آرتروز زمینه ای استفاده شود اما به ندرت برای تشخیص کیست بیکر استفاده می شود. سونوگرافی کیستیک و یا توپر بودن توده را افتراق می دهند و مخصوصا زمانی که زانو به شدت دفورمه است. مثلا در بیماران روماتیسمی که کیست ها متعدد هستند،مفید است .براین اساس، سونوگرافی یک روش اقتصادی و مفید برای تشخیص و افتراق لخته وریدی خون از کیست بیکر است. زمانی که تشخیص نامشخص باشد، تزریق رنگ داخل مفصل (آرتروگرافی) ممکن است واضحا کیست های بزرگ را نشان دهد.
سی تی اسکن نیز ممکن است برای تشخیص کیست چربی از کیست بیکر و توده های های بدخیم و کیست های غیر ارتباطی و کیست هایی که در مناطق غیر معمول هستند مفید باشد.
ام آر آی یک روش حساس و خوب برای تشخیص کیست بیکر و علت احتمالی آن است و .در ام آر آی کیست بیکر به صورت یک توده با حاشیه مشخص دیده میشود.
سونوگرافی و ام آر آی روش های معمول بررسی برای کیست بیکر هستند. آزمایش ESR همچنین ممکن است برای افتراق پروسه های التهابی مفید باشد در بیمارانی که علت کیست نا معلوم است. آنالیز و کشت مایع بیرون کشیده شده میتواند به افتراق بین عفونت و التهاب و پروسه های مکانیکال مفید باشد.
تشخیص های افتراقی:
- لخته وریدی خون
- آرتریت التهابی (روماتیسم)
- توده چربی
- تجمع خون
- ابسه
- بدخیمی
- توده عروقی داخل مفصلی
- ناهنجاری های عروقی
درمان کیست زانو
اولیه
در موارد بدون علامت نیاز به مداخله نیست، ساده ترین درمان خارج کردن مایع به کمک سوزن است چون آسپیره کردن باعث جمع شدن کیست و فروکشی علائم آن می شود. اگر چه درمان کیست به تنهایی کافی نیست و درمان بیماری زمینه ای ضروری می باشد. یخ و دارو های ضد التهاب غیرکورنی میتوانند باعث کاهش التهاب و افیوژن که بر اثر آرتروز ایجاد شده است،شوند. ورزش هایی برای تقویت عضله ی چهارسر برای کسانی که ساییدگی غضروف پشت کشکک زانو را دارند مفید است. از مواد اسکلروزان وریدی با تزریق داخل کیست میتوان برای پیشگیری از عود کیست استفاده کرد.
فشار و ورزش های افزایش دامنه حرکتی مفصل چیزهایی هستند که باعث کاهش تورم زانو در همراهی با مدالیته های فیزیکی مثل یخ و داروهای ضد التهاب می شوند همچنین در بیماران ارتروز و پارگی رباط صلیبی قدامی و خلفی زانو و آسیب منیسک، ورزش های مقاومتی برای تقویت و بهبود عضلات اندام تحتانی ممکن است مفید باشد.
برنامه ی توان بخشی باید جامع بوده و شامل فعالیت های روزانه و روش راه رفتن باشد.
پروسیجر
تخلیه مایع داخل کیست بوسیله سوزن مخصوص بیشترین تاثیر را در درمان، از بین بردن کیست و بهبود علائم و عملکرد بیمار دارد و اگر مفصل زانو مایع داشته باشد، بیرون کشیدن مایع تجمعی داخل زانو و تزریق داخل مفصلی کورتیکواسترویید ممکن است مفید باشد.
در موارد کیست های غیر ارتباطی، تزریق داخل کیست در کاهش تورم می تواند مفید باشد. تاثیر این مداخلات با سونوگرافی قابل ارزیابی است و شواهدی وجود دارد که تزریق مستقیم کورتیکواسترویید به داخل کیست از تزریق داخل مفصلی آن نتایج بهتری داشته است. قبل از آسپیراسیون کیست، باید ناهنجاری های وریدی رد شود؛ مثلا با لمس کردن جهت احساس نبض روی توده. همچنین ممکن است جهت پیدا کردن کیست سونوگرافی لازم شود.
جراحی
انتخاب عمل جراحی تنها پس از شکست سایر روش ها و زمانی که کیست به اندازه کافی بزرگ و همچنان علامت دار باقی مانده باشد استفاده می شود. ولی ریسک عود مجدد بالا میباشد (تا ۶۳ درصد). در بعضی مواقع جراحی ضروری است تا روند آسیب زانو اساسی اصلاح شود (به عنوان مثال جراحی لیزری برای جایگزینی منیسک یا تعویض کامل مفصل زانو در آرتروز)
به همین دلیل درمان لیزری انتخاب رایج بوده است. اخیرا با روش های لیزری به سادگی همزمان با اصلاح منافذ دریچه ای و بیماری داخل مفصلی که مسئول تداوم کیست است همچنین ، از زخم های باز بزرگ نیز می توان جلوگیری کرد.
عوارض بیماری کیست بیکر
شایع ترین عارضه کیست بیکر دوشاخه شدن و پاره شدن ان به داخل عضلات پشت ساق پا و ایجاد کبودی در پشت ساق پا و مچ و پا است که باعث ایجاد علایم شبیه لخته وریدی خون می شود. به این معنی که باعث تورم و التهاب عضلات پشت ساق پا بدون وجود لخته وریدی میشود. همچنین آسیب عصب محیطی و یا لنگش اندام تحتانی ایجاد میکند .به ندرت اگر کیست عفونی شود در صورتی که ارتباطی به داخل مفصل داشته باشد، میتواند باعث عفونت مفصل زانو شود.
