بارداری یکی از زیباترین دوره‌های زندگی هر خانمی است، اما با تغییرات زیادی همراه می‌شود. یکی از مشکلات رایجی که خیلی از خانم‌ها در دوران بارداری با آن روبرو می‌شوند، کمردرد در بارداری است. این کمردرد که یکی از انواع کمردرد می باشد ممکن است در ماه‌های اول شروع شود یا در اواخر بارداری شدیدتر شود. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم علت این کمردردها چیست، چطور می‌توان آنها را کنترل کرد و چه زمانی باید جدی‌تر به آن توجه کرد.
کمردرد در بارداری
با کشش عضلات شکم، ضعیف تر می شوند. این می تواند خطر آسیب دیدن کمر یا درد کمر یا لگن را در زنان افزایش دهد. تشخیص کمردرد در دوران بارداری بر اساس بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و احتمالا MRI برای رد فتق دیسک است. عکس رادیولوژی یا سی تی اسکن انجام نمی شود زیرا این روش ها از اشعه x استفاده می کنند
گاهی اوقات کمردرد یک علامت قرمز است که یک اتفاق جدی در حال وقوع است. یکی از نگران کننده ترین دلایل کمردرد بارداری، زایمان زودرس است. زنان باید مراقب دردی باشند که جدید و دوره‌ای است – که میتواند نشانه انقباضات رحمی باشد – همراه با خونریزی واژینال یا هر تغییری در ترشحات واژن که میتواند نشان دهنده مشکل جفت یا پارگی زودرس کیسه اب باشد.
چرا در دوران بارداری دچار کمردرد می‌شویم؟
کمردرد در بارداری معمولاً به دلیل ترکیبی از چند عامل ایجاد می‌شود:
تغییرات هورمونی: بدن در دوران بارداری هورمون‌هایی مثل ریلکسین تولید می‌کند که باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل لگن می‌شوند. این مسئله بدن را برای زایمان آماده می‌کند، اما میتواند باعث بی‌ثباتی در مفاصل و درد کمر شود.
افزایش وزن: اضافه شدن وزن جنین و رحم به بدن، به ستون فقرات فشار می‌آورد و ممکن است باعث درد در ناحیه کمر شود.
تغییر در وضعیت بدن: با بزرگ شدن شکم، طرز ایستادن و راه رفتن شما تغییر می‌کند. این موضوع میتواند باعث فشار به کمر و درد شود.
ضعف عضلات شکم: عضلات شکم نقش مهمی در حمایت از ستون فقرات دارند. در دوران بارداری این عضلات کشیده می‌شوند و ضعیف‌تر می‌شوند.
کمردرد در بارداری از کی شروع می‌شود؟
برای بعضی از خانم‌ها، کمردرد از سه‌ماهه اول شروع می‌شود، ولی برای بیشتر افراد این درد در سه‌ماهه دوم یا سوم شدت پیدا می‌کند. معمولاً در هفته‌های آخر بارداری که جنین بزرگ‌تر شده، فشار بیشتری به کمر وارد می‌شود.
چه نوع کمردردهایی در بارداری رایج هستند؟
انواع کمردرد رایج در بارداری را برایتان آورده ایم:
درد پایین کمر: شبیه دردهایی که قبل از بارداری هم تجربه می‌کردید. معمولاً در ناحیه کمر و گاهی تا باسن احساس می‌شود.
درد لگن (مفصل ساکروایلیاک): این درد بیشتر در پایین‌تر از کمر، نزدیک لگن و پشت ران احساس می‌شود.
درد سیاتیکی: در مواردی ممکن است فشار به عصب سیاتیک وارد شود و درد به پا تیر بکشد.
چطور می‌توان کمردرد بارداری را کاهش داد؟
راهکارهای زیادی برای کاهش کمردرد در بارداری وجود دارد که ساده و بی‌خطر هستند:
فعالیت بدنی مناسب
ورزش‌هایی مثل پیادهروی، یوگا مخصوص بارداری و تمرینات کششی سبک، باعث تقویت عضلات کمر و کاهش درد می‌شوند. همیشه قبل از شروع هر ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
درست نشستن و خوابیدن
موقع نشستن، از صندلی‌هایی استفاده کنید که پشتی دارند و کمرتان را کامل حمایت می‌کنند. هنگام خوابیدن، به پهلو بخوابید و یک بالش بین زانوها بگذارید تا فشار از روی کمر برداشته شود.
استفاده از کمربند بارداری
کمربندهای مخصوص بارداری می‌توانند از شکم و کمر حمایت کنند و باعث کاهش فشار روی کمر شوند.
ماساژ ملایم
ماساژ آرام و ملایم توسط فرد متخصص میتواند باعث کاهش گرفتگی عضلات و تسکین درد شود.
گرما درمانی
استفاده از کیسه آب گرم یا پد حرارتی روی کمر (نه داغ) میتواند در کاهش درد مؤثر باشد.
چه زمانی باید نگران بود و به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از موارد زیر را دارید، حتماً باید با پزشک مشورت کنید:
- درد خیلی شدید و غیرقابل‌تحمل
- درد همراه با تب، تهوع یا خونریزی
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در پاها
- دردهایی که با استراحت هم بهتر نمی‌شوند
در این موارد ممکن است درد نشانه‌ای از مشکل جدی‌تر باشد، مثل عفونت یا فشار به عصب، که نیاز به بررسی و درمان دارد.
آیا استفاده از دارو برای کمردرد در بارداری مجاز است؟
مصرف دارو در دوران بارداری باید با احتیاط و فقط با نظر پزشک انجام شود. بعضی مسکن‌ها مثل استامینوفن در دوزهای مشخص، معمولاً بی‌خطر هستند، ولی باید حتماً تحت نظر پزشک استفاده شوند. هرگز خودسرانه دارویی مصرف نکنید.
آیا می‌توان از کمردرد در بارداری پیشگیری کرد؟
بله، با چند عادت ساده می‌توانید تا حد زیادی از بروز این درد جلوگیری کنید:
- وزن‌تان را در حد متعادل نگه دارید
- فعالیت بدنی منظم و سبک داشته باشید
- موقع ایستادن یا نشستن، صاف باشید
- اجسام سنگین را بلند نکنید
- کفش راحت و بدون پاشنه بلند بپوشید
علل در سه ماهه دوم و سوم
در طول سه ماهه دوم و سوم، با رشد سریع جنین، رحم به بزرگ شدن ادامه می دهد. همانطور که در زیر به آن می پردازیم، تغییرات وضعیتی، افزایش وزن و جدا شدن عضلات همگی به کمردرد در مراحل بعدی بارداری کمک می کنند:
خم شدن به عقب
با افزایش وزن نوزاد، مرکز ثقل بدن زن به جلوی بدن منتقل می شود. برخی از زنان ممکن است برای به دست آوردن تعادل به عقب خم شوند. خم شدن به عقب فشار اضافی بر عضلات پشت وارد می کند که می تواند منجر به کمردرد و سفتی عضلات شود.
افزایش وزن
وزنی که فرد در دوران بارداری به دست می آورد می تواند به کمردرد و درد مفاصل کمک کند. مقدار وزنی که یک زن در دوران بارداری اضافه می کند می تواند بر سلامت کلی او و کودکش تأثیر بگذارد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) منبع معتبری را توصیه می‌کند که زنانی که یک جنین مجرد دارند، با توجه به وزن قبل از بارداری، وزن زیر را افزایش می‌دهند:
- ۲۸ تا ۴۰ پوند (پوند) در صورت کمبود وزن
- ۲۵ تا ۳۵ پوند در صورت داشتن وزن مناسب
- ۱۵ تا ۲۵ پوند در صورت اضافه وزن
- اگر چاق هستید ۱۱ تا ۲۰ پوند
جداسازی عضلات
شکم از دو باند ماهیچه ای موازی تشکیل شده است که در وسط شکم به هم متصل می شوند. این ماهیچه ها به تثبیت ستون فقرات و حمایت از کمر کمک می کنند.
در دوران بارداری، جنین در حال رشد به عضلات شکم فشار وارد می کند و باعث کشیدگی و در برخی موارد جدا شدن آنها می شود. این فشار می تواند منجر به وضعیتی به نام دیاستاز رکتی شود.
در طول سه ماهه دوم و سوم، برخی از زنان ممکن است در معده خود دچار برآمدگی یا “پچ” شوند. این نشانه این است که عضلات شکم آنها در حال جدا شدن هستند تا فضایی برای رحم در حال رشد فراهم شود.
فیزیوتراپی برای درمان کمر درد بارداری
فیزیوتراپی، یوگا، ورزش (پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا) همگی برای اکثر زنان باردار بی خطر در نظر گرفته می شوند و می توانند به مدت ۲۰ تا ۴۵ دقیقه، سه تا پنج روز در هفته انجام شوند. زنان باردار باید مراقب ورزش در حد خفیف تا متوسط باشند، اما نه در حد خستگی.
جمع‌بندی
کمردرد در بارداری یک موضوع رایج و طبیعی است که معمولاً نگران‌کننده نیست، اما اگر درد شدید یا طولانی‌مدت باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. با چند راهکار ساده و پیروی از توصیه‌های پزشک یا متخصص طب فیزیکی، می‌توان این درد را تا حد زیادی کاهش داد و دوران بارداری راحت‌تری داشت.
اگر دچار کمردرد هستید و باردارید، می‌توانید برای بررسی و مشاوره تخصصی با دکتر سارا حسینی، متخصص طب فیزیکی، نوبت بگیرید. درمان غیر دارویی و ایمن برای دوران بارداری تخصص ماست.
دکتر سارا حسینی
سوالات متداول
آیا کمردرد در بارداری طبیعی است؟
بله، کمردرد یکی از علائم شایع بارداری است و معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و فشار جنین ایجاد می‌شود.
آیا پیادهروی برای کمردرد در بارداری مفید است؟
بله، پیادهروی سبک و منظم میتواند عضلات را تقویت کرده و باعث کاهش درد کمر در دوران بارداری شود.
خم شدن در بارداری برای جنین ضرر دارد؟
اگر خم شدن بهصورت ناگهانی یا مکرر انجام شود، ممکن است به کمر فشار وارد کند اما معمولاً برای جنین ضرری ندارد.
