ستون فقرات انسان علاوه بر مفاصل اصلی موجود بین جسم مهره ها که دیسک بین انها قرار میگیرد دارای مفاصل جانبی نیز میباشند که تحت عنوان مفاصل فاست شناخته میشوند.هر یک از مهره دارای چهار مفصل فاست میباشد که دو تای انها در قسمت فوقانی جسم مهره قرار گرفته و و دوتای دیگر در قسمت پایینی جسم مهره.کار مفاصل فاست کنترل حرکات جانبی ستون فقرات میباشد.
در عین حال که باعث افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات در حرکات چرخشی و جانبی میشود ،مانع ازحرکات قطعه ای بیش از حد ستون فقرات در چرخش و خم شدن میگردد.
حالت طبیعی مفاصل فاست یا جانبی
این مفاصل جانبی در حالت طبیعی دارای غصروف مفصلی و مایع بین مفصلی میباشند و کمک میکند تا مهره ها بدون اصطکاک روی همدیگر حرکت کنند.ریشه های عصب های بین مهر های بعد از خروج از نخاع از سوراخ بین مهره ای که مابین مفاصل فاست قرار دارند عبور میکند و سپس به اندامها می روند.علت بسیاری از دردهای ستون فقرات و اندامها و دردهای شبه دیسک ،اسیب مفاصل فاست میباشد.
عواملی که باعث آسیب به مفاصل فاست میشوند
از انجا که کار این مفاصل محدود کردن حرکات بیش از اندازه مهر ه ها روی یکدیگر است لذا یک حرکات ناگهانی نظیر چرخش بیش از حد یا خم شدن جانبی باعث میشود این مفاصل در هم بلاک شوند لذا عصب بین مهره ای بین این مفاصل گیر می افتد و باعث ایجاد درد در مسیر ریشه عصب میگردد که بستگی به محل بلوک مفصل یا ریشه عصب علایم فرق میکند
علل آسیب های وارد به مفصل فاست
اگر عصب تحت فشار مربوط به گردن باشد فرد دچار درد شدید و سفتی در ناحیه گردن، بیحسی در دستها ،کتف و بازو میشود.گیرافتادگی ریشه عصب در بین مفاصل فاست مهره های کمری باعث درد شدید و احساس قفل شدگی در کمر میشود درد بسیار حاد میباشد و به صورت ناگهانی با یک حرکت ناصحیح ایجاد میشود و فرد نمیتواند تکان بخورد با خم شدن به سمت عقب یا چرخش یا نشستن و برخاستن بدتر میشود.ممکن است باعث بیحسی و درد در ناحیه پاها شود یا حتی درد شبه سیاتیک ایجاد کند.در ناحیه ستون فقرات پشتی، میتوانند باعث درد قفسه سینه و درد پشت و شکم و گزگز و بیحسی بشوند
علائم و نشانه های اسیب مفاصل فاست
اسیب این مفاصل میتواند ناشی از افزایش سن ، تخریب مفصل ، ایجاد استخوان اضافه و از بین رفتن مایع بین مفصلی و تنگ شدن فضای مفصلی و به اصطلاح آرتروز مفاصل فاست باشد
گاهی اوقات تصادفات یا افتادن بر روی ستون فقرات،باعث اسیب مفاصل فاست و ایجاد علایم سندرم فاست میگردد
فرقی که علایم سندرم فاست با علایم ناشی از دیسک کمر دارد(هر دو باعث فشار روی ریشه عصب میگردند)سیر پرسرو صداتر و حادتر در مقایسه با دیسک کمر دارد
قفل شدن مفاصل جانبی ستون فقرات
فرد به دنبال ی حرکت ناگهانی ممکن است یک صدای تق هم احساس کند که این صدا ناشی از بلوک یا قفل شدگی این مفاصل جانبی ستون فقرات در یکدیگر میباشد.این حالت برای جلوگیری از حرکت بیش از حد مهره ها بر روی یگدیگر اتفاق می افتد.به دنبال این اتفاق،فرد نمیتواند تکان بخورد و با کوچکترین حرکت درد شدیدی را احساس میکند
روش های درمانی در عارضه های مفاصل فاست
مانورهای نظیر مانیپولاسیون یا همان حرکات کایروپراکتیک که توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام میشود حرکاتی هستند با سرعت بالا ودر جهت خاص انجام میگردند که باعث آزادسازی بلوک مفاصل فاست میشوند.فرد به دنبال این مانور بلافاصله احساس ازادشدگی و کاهش درد میکند
التهاب در مفاصل فاست
گاهی مفاصل فاست دچار التهاب میشوند و مایع بین مفاصل فاست افزایش میابد که این حالت نیازمند تزریق در سطح مفصل فاست توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی میباشد این تزریق میتواند تنها شامل داروی بیحسی کننده یا ضدالتهاب باشد یا همراه با تزریق گاز ازون باشد.گاز ازون نقش ضدالتهابی دارد .این تزریق بلوک مفاصل فاست نیز نام دارد
سخن پایانی
در مواردی که این مفاصل فاست دچار ارتروز و تخریب ناشی از افزایش سن نیز میشود ، تزریق داخل مفاصل فاست میتواند در کاهش درد بیمار کمک کننده باشند بعد از آن به بیمار ورزشهای مخصوص اموزش داده میشود و همچنین به وی توصیه میگردد که از حرکات ناگهانی ،چرخش بیش از حد،خم شدن به طرفین خودداری کند
