آسیب سوختگی از آسیب‌های بسیار شایع در ایران است به‌طوری‌که این اتفاق ۸ برابر متوسط جهانی در ایران رخ می‌دهد. آسیب سوختگی می‌تواند در اثر عوامل متعددی از جمله گرما، مواد منفجره، آتش سوزی، اشعه، مواد شیمیایی، برق گرفتگی و غیره رخ دهد. این عارضه با توجه به آسیب‌هایی که وارد می‌کند به درجه‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شود. درمان سوختگی با استفاده از طب فیزیکی امکان‌پذیر است و این طب می‌تواند به بازتوانی فرد پس از سوختگی کمک زیادی کند. در ادامه مطلب راهکارهای درمان سوختگی با طب فیزیکی بیان می‌شود.
آسیب های ناشی از سوختگی چیست؟
آسیب‌های ناشی از سوختگی با توجه به شدت و محل سوختگی می‌تواند متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال سوختگی درجه یک فقط به لایه‌ی رویی پوست آسیب وارد می‌کند در حالی که سوختگی درجه ۳ می‌تواند باعث آسیب به استخوان‌ها و مفاصل و سیستم قلبی ریوی شود.
آسیب های سوختگی درجه یک متشکل از:
- قرمزی و التهاب شدید پوست
- خشکی پوست
- درد جزئی
آسیب های سوختگی درجه دو عبارتند از:
- تاول‌های شدید
- ورم شدید پوست
- کنده شدن اپیدرم
- درد شدید
آسیب های سوختگی درجه سه شامل:
- چرمی شدن پوست
- قهوه‌ای شدن پوست
- ورم شدید پوست
- صدمه دیدن عصب‌ها در بیشتر موارد
- وارد شدن آسیب به مفاصل
- از دست دادن قدرت عضلانی
- صدمه دیدن استخوان‌ها
- کاهش شدید سرعت جریان خون
متخصص طب فیزیکی با توجه به آسیب‌های رخ داده از روش‌های مختلفی برای درمان سوختگی استفاده می‌کند. این روش‌ها ممکن است به صورت تلفیقی نیز استفاده شوند تا سرعت بهبود بیمار افزایش یابد.
درمان سوختگی با روش های فیزیوتراپی
روش‌های فیزیوتراپی که در طب فیزیکی برای درمان سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرند بسیار متنوع هستند و به ۲ دسته کلی روش‌های فعال و روش‌های غیر فعال تقسیم بندی می‌شوند.
متخصص طب فیزیکی با استفاده از ابزار و دستگاه‌های مختلفی به بیمار کمک می‌کند تا توانبخشی خود را بازیابد. رایج‌ترین روش‌های فیزیوتراپی برای درمان سوختگی عبارتند از:
ژل های سیلیکونی
پزشک متخصص طب فیزیکی ممکن است برای افراد مبتلا به سوختگی ژل‌های سیلیکونی تجویز کند. این ژل ها اثرات مطلوبی دارند و از ایجاد اسکار جلوگیری می‌کنند. ژل‌های سیلیکونی باعث تسریع در روند ترمیم بافت پوست می‌شوند و با حفظ رطوبت پوست و آبرسانی به پوست باعث بهبود زخم‌ها می‌شوند.
گچ گیری
در صورتی که اندام‌های حرکتی بیمار و مفاصل در طی جریان سوختگی آسیب دیده باشند؛ پزشک متخصص طب فیزیکی با استفاده از گچ گیری و اسپلینت این اندام‌ها را درمان می‌کند و باعث بهبود دامنه حرکتی مفاصل می‌شود. اسپلینت توسط متخصص طب فیزیکی با توجه به اندام بیمار و وضعیت جسمانی او ساخته می‌شود. گردن، مچ پا، لگن، کف دست و انگشت شست از جمله نواحی هستند که ممکن است متخصص برای آنها اسپیلنت تخصصی بسازد.
حرکات ورزشی
به دلیل آسیب به استخوان‌ها و سفت شدن عضلات در طی سوختگی بیمار ممکن است دچار مشکلات حرکتی شود؛ از این رو متخصص طب فیزیکی از طریق ورزش‌های کششی و حرکات عملکردی به بیمار کمک می‌کند تا انعطاف بدنی و دامنه حرکت خود را بازیابد.
بیمارانی که در اثر سوختگی درجه سوم به مشکلات تنفسی و قلب و عروق مبتلا شده‌اند از طریق حرکات ورزشی که طب فیزیکی وجود دارد؛ می‌توانند به بهبود سیستم تنفسی و قلبی عروقی خود کمک کنند. همچنین ورزش می‌تواند به بدن برای مقابله با عفونت‌های احتمالی کمک کند به دلیل این که پوست آسیب دیده در اثر سوختگی به راحتی دچار عفونت می‌شود و ورزش می‌تواند به افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن کمک کند. ورزش در نهایت باعث احساس سلامتی می‌شود و عملکرد بدن را افزایش می‌دهد.
درمان با اکسیژن پرفشار
در درمان با اکسیژن پرفشار متخصص طب فیزیکی اکسیژن صد در صد خالص را تحت فشار محیطی به ناحیه سوخته شده از بدن بیمار وارد می‌کند. روش درمانی ذکر شده باعث کاهش تورم در بافت‌های سوخته شده می‌شود و همچنین باعث افزایش جریان گردش خون و ترمیم بافت‌ها می‌شود. گلبول‌های سفید ممکن است در اثر سوختگی دچار چسبندگی شده باشند که این چسبندگی فعالیت آنها را کاهش می‌دهد و در نتیجه روی عملکرد سیستم ایمنی تأثیر منفی می‌گذارد؛ برای رفع این مشکل بیمار در محفظه‌ای یک یا چند اتاقکی قرار می‌گیرد و تحت درمان با اکسیژن قرار می‌گیرد.
درمان سوختگی با تزریق داخل ضایعه
متخصص طب فیزیکی ممکن است برای درمان درد و التهاب بیمار و همچنین برای تسریع در روند التیام بافت‌ها از روش‌های تزریق داخل ضایعه استفاده کند. با توجه به نوع آسیب و شدت آسیب محل تزریق تعیین می‌شود و با توجه به هدف درمان نوع ماده تزریقی تعیین می‌شود.
تزریق prp
منظور از پی آر پی پلاسمای غنی از پلاکت است. در این روش از خون فرد بیمار استفاده می‌شود و خون بیمار پس از سانتریفیوژ شدن به بیمار در محل ضایعه تزریق می‌شود. پلاکت‌ها باعث تحریک تولید فاکتورهای رشد می‌شوند و همچنین بر روند تولید کلاژن از فیبروبلاست‌ها تأثیر می‌گذارند. بدین ترتیب سوختگی را التیام می‌بخشند.
تزریق اوزون
پزشک متخصص از طریق تزریق اوزون میکروارگانیسم‌های عفونی مانند انواع قارچ‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد. عوامل عفونی یکی از موانع بزرگ در بهبود بافت‌های سوختگی هستند. برخی زخم‌های سوختگی که به راحتی از طریق داروهای شیمیایی قابل درمان نیستند از طریق تزریق اوزون به راحتی درمان می‌شوند و اثراتی از آنها بر جای نمی‌ماند. تزریق اوزون باعث فعالیت سیستم ایمنی می‌شود و متابولیک‌های سلولی را فعال می‌کند و باعث ترمیم بافت‌های سوخته می‌شود.
تزریق کورتیکواستروئیدها
التهاب زیاد که در اثر سوختگی به وجود می‌آید ممکن است برخی از مواقع مانع بهبود بافت‌های سوختگی شود و از طرفی متابولیک‌های سلولی مربوط به ترمیم را متوقف می‌کنند. پزشک متخصص برای کنترل التهاب از تزریق داروهای ضد التهاب استروئیدی بهره می‌گیرد. این داروها با کاهش التهاب و کاهش درد بیمار به آرامش بیمار کمک می‌کنند. همچنین تزریق داروهای ضد التهابی استروئیدی از ایجاد اسکار و جای سوختگی جلوگیری به عمل می‌آورند. تریامسینولون استوناید و بتامتازون برخی از این داروها هستند.
نتیجه گیری
سوختگی می‌تواند تأثیر زیادی روی بافت‌های مختلف بدن داشته باشد و علاوه بر تهدید زیبایی، سلامتی را نیز تهدید کند. پیشرفت طب فیزیکی درمان سوختگی را بسیار راحت‌تر و نتیجه بخش تر کرده است. از طریق روش‌هایی مانند میکرویواس، تحریک الکتریکی پوست، لیزر تراپی، شاک ویو تراپی، ماساژ عمیق اسکار، امواج اولتراسوند، دستگاه‌های فشرده سازی متناوب و ورزش درمانی می‌توان سوختگی را درمان کرد. برای درمان سوختگی می‌توانید به مطب دکتر سارا سادات محسن الحسینی متخصص طب فیزیکی در تهران مراجعه کنید.
