با انجام نوار عصب عضله یا مطالعات الکتروفیزیولوژیک می توان سلامت ماهیچه های حسی و حرکتی بزرگ موجود در بدن را بررسی کرد. در این روش سلامتی ماهیچه های کوچک مشخص نمی شود.نتیجه نوار عصب عضله به پزشکان کمک می کند تا بتوانند اختلالات عصبی، اختلالات عضلانی و اختلالاتی که بر ارتباط میان ماهیچه ها و عصب ها تاثیرگذار می باشند، را تشخیص دهند.
آشنایی با دستگاه عصبی انسان
دستگاه عصبی انسان از دو قسمت دستگاه عصبی محیطی و دستگاه عصبی مرکزی تشکیل شده است.
دستگاه عصبی مرکزی انسان دارای مغز، نخاع و رشته های عصبی است که شامل ۱۲ جفت می باشد.
دستگاه عصبی مرکزی وظیفه تحلیل و تجزیه پیام ها را بر عهده دارد ، ولی دستگاه عصبی محیطی وظیفه رساندن اطلاعات و پیام ها را بر عهده دارند.
دستگاه عصبی محیطی دارای ۳۱ جفت رشته عصبی می باشد.
رشته های عصبی که به دست ها و پاها وارد می شوند، از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند.
- یک بخش از دستگاه عصبی محیطی همان سیستم حرکتی می باشد که از شاخ قدامی نخاع نشات می گیرد و به داخل عضله وارد می شود. این بخش از عصب، وظیفه رساندن فرمان های حرکتی از مغز و نخاع به عضلات را دارد. به این عضلات فرمان داده می شود که با چه سرعتی و چه مقدار منقبض شوند.
- بخش دیگر دستگاه عصبی محیطی، قسمتی می باشد که پیام های حسی را از اندام های فوقانی و تحتانی یعنی دست ها و پاها به سمت شاخ خلفی نخاع می برد.
- رشته های عصبی پاراسمپاتیک و سمپاتیک که به آنها، رشته های اتونوم یا خودکار می گویند، موجب تنظیم درجه حرارت بدن و جریان خون می شوند.
کاربرد نوار عصب عضله
- تشخیص ضعف عضلات
- بیماریهای عضلانی، میوپاتی مثل دوشن
- درگیری اعصاب به دلیل بیماری دیابت
- گیرافتادگی عصب در مچ دست مانند خواب رفتگی انگشتان
- گیر افتادگی اعصاب در بدن و یا آسیب اعصاب مثل گیر افتادگی عصب در کمر ، دیسک گردن و یا دیسک کمر
- کمر درد و یا کمردرد دیسک ، مشکل عملکرد عصب سیاتیک
- گردن درد که به دست منتشر می گردد و همراه با مورمور و گزگز می باشد.
- دلیل ضعف عضلات دست و پا
قسمت های مختلف نوار عصب عضله
- تحقیق درباره بخش حرکتی عصب
- تحقیق درباره بخش حسی عصب
- تحقیق درباره عضلات
هدف از انجام نوار عصب عضله
- مشخص شدن سلامت راه های حرکتی: شامل راه هایی است که از قسمت شاخ قدامی نخاع آغاز شده و تا محل اتصال عصب به عضله ادامه دارد، انجام نوار عصب عضله این قسمت را بررسی می کند.
- مشخص شدن سلامت ریشه ی خلفی عصب و قسمت گانگلیون خلفی که در سوراخ بین مهره و یا قسمت داخلی فورامن وجود دارد. همچنین برای بررسی راه های حسی انجام می شود.
دلایل اهمیت انجام نوار عصب عضله
انجام نوار عصب عضله یا مطالعات الکتروفیزیولوژیک، موجب تکمیل معاینات فیزیکی می گردد.
- تشخیص محل ضایعه در سیستم حرکتی یا حسی
- تشخیص نوع صدمه ای که به عصب محیطی وارد شده است. با انجام نوار مشخص می شود که غلاف میلین آسیب دارد یا خود اکسون نورون؟
- تشخیص مقدار و شدت آسیب به عصب
- مدت زمان آسیب به عصب
- آسیب وارد شده به عصب حاد است یا مزمن؟
- در دوره درمان انجام نوار، مشخص می کند که سطح بهبودی تا چه میزان می باشد، تشخیص پلی نوروپاتی حرکتی یا نوروپاتی حسی
- تشخیص بیماری های عضلات مانند میوپاتی
- تشخیص بیماری های سیستم حرکتی: با انجام نوار مشخص می شود، ضایعات پیشرونده در سلول های قدامی نخاع یا شاخ جلویی وجود دارد یا خیر؟
چه بیماری های با نوار عصب عضله قابل تشخیص هستند؟
- سندرم گیلن باره
- سندرم تونل کارپال
- بیماری شارکو – ماری – توث
- بیماری فتق دیسک
- پلی نوروپاتی مزمن
- اختلالات عصب سیاتیک
نوار عصب و عضله دیسک کمر
نوار عصب و عضله دیسک کمر (همچنین به عنوان نوار عصبی کمری یا لامبوساکرال) یک نوار عصبی طولانی است که در ناحیه کمری قرار دارد و از تعدادی عصب مهم به نام عصب‌های اسپینال تشکیل شده است. این نوار عصبی نقش مهمی در انتقال سیگنال‌های عصبی از مغز به قسمت‌های مختلف بدن و برعکس انجام می‌دهد. عصب‌های اسپینال از داخل مغز به سمت پایین از مخزن نخاعی عبور می‌کنند و سپس از طریق گذرگاه‌هایی به نام “فورامن مهره‌ای” از نوار عصب و عضله دیسک کمر عبور می‌کنند.
دیسک کمری نیز به عنوان “دیسک میان مهره‌ای” شناخته می‌شود و در فضای بین مهره‌های کمری (مهره‌های قطنی) قرار دارد. این دیسک‌ها تشکیل شده از موادی مانند یک لایه خارجی سفت و یک هسته داخلی نرمتر هستند. وظیفه دیسک‌های کمری، ایجاد فضا میان مهره‌ها و جلوگیری از تماس مستقیم بین مهره‌ها است، تخمیناً شوک‌ها و فشارهای مکرر به مهره‌ها از طریق حرکت و فشارهای جسمی ورزشی یا فشارهای روزمره جذب و تخلیه می شود.
بیماریهای مرتبط با نوار عصب و عضله دیسک کمر شامل انزوموزیس (تراکم دیسک)، بیرون آمدگی دیسک (هرنیشیت)، ترشح دیسک و فشار بر عصب‌های اسپینال می‌شوند که ممکن است به علت فشار بر عصب‌ها، درد، سوزش، تنگی عضلات و عوارض عصبی متنوعی را ایجاد کنند. در برخی موارد، درمان‌های مختلفی مانند تغییرات در فعالیت‌های روزمره، فیزیوتراپی، داروها، و در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است برای مدیریت مشکلات نوار عصب و عضله دیسک کمر مورد نیاز باشند.
نوار عصب پا
نوار عصب پا یکی از نوع‌های تست‌های الکترومیوگرافی (EMG) و نوروکونداکتیویتی (NCV) است که برای ارزیابی عصب‌ها و عضلات در ناحیه پای پایینی بدن انجام می‌شود. این تست به تشخیص و بررسی اختلالات عصبی و عضلانی در پای پایینی بدن کمک می‌کند و می‌تواند در تشخیص بیماری‌هایی مانند پلی‌نوروپاتی‌ها، عصب‌های مضغوط، عضله‌های ضعیف، و دیگر مشکلات مرتبط با این ناحیه مفید باشد.
برای انجام تست نوار عصب پا، مراحل مشابه تست‌های EMG و NCV دیگر انجام می‌شوند:
- الکترومیوگرافی (EMG):
- در این بخش از تست، یک الکترود (سوزن نوار عصبی) به عمق عضله‌های پای پایینی درجا می‌شود.
- الکترود برقی اشاره‌های الکتریکی تولید شده توسط عضله‌ها را ضبط می‌کند و این اشاره‌ها به یک دستگاه ضبط الکتریکی منتقل می‌شوند.
- ضبط‌های الکترومیوگرافی به پزشک اطلاعاتی در مورد عملکرد عضله‌های پای پایینی و وجود هرگونه نشانه‌های نقض عضلات ارائه می‌دهد.
- نوروکونداکتیویتی (NCV):
- در این بخش از تست، الکترودهایی به نوار عصبی پای پایینی قرار داده می‌شوند.
- سیگنال‌های الکتریکی به نوار عصبی ارسال می‌شوند و سرعت انتقال این سیگنال‌ها اندازه‌گیری می‌شود.
- این اندازه‌گیری به پزشک اطلاعاتی در مورد سلامتی عصب‌ها در ناحیه پای پایینی و وجود هرگونه آسیب به عصب‌ها را ارائه می‌دهد.
تست نوار عصب پا ممکن است برای تشخیص و مشخص کردن مشکلات عصبی و عضلانی در پای پایینی بدن و درمانی از آن استفاده شود. برای انجام این تست، شما باید به پزشک متخصص عصب و عضله مراجعه کنید تا او نیازمندی‌های خاص تست را تعیین کند و اقدامات لازم را انجام دهد.
تفسیر جواب نوار عصب و عضله دست
تفسیر جواب نوار عصب و عضله دست به دستگاهی از پزشکان متخصص نورولوژی یا فیزیاتراپیست‌های ماهر تعلق دارد. این تفسیر باید با در نظر گرفتن نتایج آزمایش، سابقه بالینی بیمار، و دلایل مشکلات عصبی و عضلانی هر بیمار صورت پذیرد. در هر صورت، من توانایی تشخیص اختلالات مشخصه‌های خاص توسط نوار عصب و عضله دست ندارم، اما می‌توانم به شما برخی از ممکنات تفسیرها که معمولاً در نتایج تست نوار عصب و عضله دست ایجاد می‌شوند، اشاره کنم:
ضریب سرعت عصبی (NCV): این مقدار نشان‌دهنده سرعت انتقال سیگنال‌های الکتریکی در عصب‌ها است. در صورت وجود کاهش نسبت به معیارهای طبیعی، این می‌تواند به مشکلاتی مانند عصب‌های فشار داده شده (عصب‌های تنگ شده) یا پلی‌نوروپاتی اشاره کند.
الکترومیوگرافی (EMG): این تست اطلاعاتی در مورد عملکرد عضلات و نشانه‌های نقض عضلات ارائه می‌دهد. اگر نتایج نوار عصب و عضله دست نشان دهنده نشانه‌های ضعف عضلات، نشانه‌های تشنج عضلانی یا دیگر اختلالات مشابه باشد، پزشک ممکن است نیاز به ادامه تشخیص دهد.
معماری موج‌های الکترومیوگرافی: معمولاً در نتایج EMG، موج‌های الکترومیوگرافی در زمان فعالیت عضلانی و استراحت اندازه‌گیری می‌شوند. تغییرات در این موج‌ها ممکن است به عنوان نشانه‌های اختلال در عضلات وجود داشته باشد.
تفسیر نتایج نوار عصب و عضله دست به ترکیب نتایج تست‌های مختلف، تاریخچه بالینی، و سایر عوامل تشخیصی بیمار بستگی دارد. بنابراین، تنها پزشک متخصصی که اطلاعات کامل را دارد و به شکل کامل بیماری شما را ارزیابی کرده است، می‌تواند نتایج را به درستی تفسیر کرده و درمان مناسب را تجویز کند. بهتر است با پزشک خود در مورد نتایج تست و تفسیر آنها به صورت مستقیم مشورت کنید.
امکان وارد شدن آسیب در قسمت های مختلف عصب
- آسیب به ریشه عصب به علت بیماری دیسک، تنگی کانال نخاعی و یا لیز خوردگی مهره
- آسیب به غلاف میلین
- آسیب به آکسون نورون
چگونگی انجام مطالعه سرعت هدایت عصب
در این روش ابتدا مطالعه حسی و حرکتی انجام می شود. به همین علت دو نوع الکترود استفاده می شود. یک نوع الکترود، الکترود حرکت می باشد که جریان الکتریکی را به عصب وارد می کند.
الکترود دیگر مسئول ثبت جریان الکتریکی می باشد. در این روش از الکترودهایی جهت رفرانس و همچنین الکترودی برای اتصال به زمین هم استفاده می شود.
- در بخش مطالعه حسی عصب : جریان الکتریکی از یک قسمت عصب وارد می شود که معمولا از میزان کم آغاز شده و به تدریج بیشتر می شود. به این ترتیب هدایت عصب بر روی پوست ثبت می گردد.
- در مطالعه بخش حرکتی عصب محیطی، به وسیله الکترود جریان الکتریکی به عصب داخل می شود. در این زمان الکترود ثبت کننده بر روی عضله قرار می گیرد. در حقیقت سرعت و قدرت تحریک عضله به وسیله عصب بررسی می شود. شدت و مدت تحریک کم کم افزایش می یابد تا پاسخ ماکسیمال به دست آید.
طریقه انجام دادن نوار عصب عضله
انجام این تست توسط بهترین متخصص طب فیزیکی و توانبخشی قابل انجام است.نوار عصب عضله در اندام فوقانی یعنی در دست بر روی عصب اولنار و مدیان انجام می شود.
- در این روش عصب مدیان تحریک شده و واکنش حرکتی آن بر روی عضلات تنار ثبت و بررسی می شود. سپس سرعت هدایت را بر روی بخش حرکتی عصب، بر روی عضلات قسمت هیپوتنار و یا عضله بین استخوانی اول ثبت و اندازه گیری می کنند.
- جهت مطالعه حسی اندام فوقانی، عصب مدیان تحریک شده و واکنش حسی آن را بر روی پوست انگشتان شست یا سبابه و یا انگشت میانی ثبت و بررسی می کنند. در زمان تحریک عصب اولنار، انگشت کوچک یا پنجمین انگشت اندازه گیری می شود.
- در برخی مواقع از عصب های دیگر دست هم استفاده می شود. برای مطالعه عصب رادیال، عصب رادیال تحریک می شود، و برای بررسی بخش حرکتی آن، بر روی پوست انگشت میانی و یا عضله براکیورادیالیس اندازه گیری انجام می شود.
- جهت بررسی عصب موسکولو کوتانئوس، این عصب تحریک شده و واکنش حرکتی آن، بر روی پوست عضله دوسر ثبت می شود. جهت بررسی عصب اگزیلاری با تحریک این عصب، واکنش حرکتی آن را بر روی عضله دلتوئید ثبت می کنند.
هزینه نوار عصب و عضله
قیمت یکی از اصلی ترین فاکتور ها یرای انجام هر کاری است اما به طور دقیق نمیتوان هزینه ای برای نوار عصب و عضله مشخص کرد. برای اطلاع از هزینه این تست بهتر است که با مطب دکتر سارا سادات حسینی در تماس باشید و اطلاعات تکمیلی را دریافت کنید.
